Scientology: wij ontkennen alles

‘Ik was behoorlijk verrast toen je ons belde om een reactie. Dat maak ik niet vaak mee.” Woordvoerster van de Scientology Kerk Merel Remmerswaal wordt omringd door tientallen exemplaren van het boek Dianetics van L. Ron Hubbard, met als kaft een uitbarstende vulkaan. Achter haar staat een gigantisch televisiescherm.

De gemiddelde Nederlander zal het wel uit z’n hoofd laten om de kerk aan de Amsterdamse Nieuwezijds Voorburgwal te betreden. Scientology heeft niet bepaald een gezellige reputatie. Weinigen komen verder dan een gesloten sekte die in aliens gelooft en haar leden hersenspoelt. In werkelijkheid kan iedereen het historische pand vlabij de Dam binnenlopen. Van half tien ’s ochtends tot tien uur ’s avonds is de receptie bemand en zijn er rondleidingen.

Vanavond wordt de reputatie van Scientology er niet beter op. Dan zendt de VPRO de geruchtmakende HBO-documentaire Going Clear. Scientology and the Prison of Belief uit, die eind januari in première ging. In Going Clear (binnen Scientology de benaming voor het reinigen van de ziel) klappen ex-leden uit de school over wanpraktijken binnen de Amerikaanse moederkerk.

Volgens de documentaire buit de kerk filmsterren als John Travolta en Tom Cruise uit voor het eigen gewin, infiltreren lobbyisten de overheid om belastingvoordelen af te dwingen, betalen leden zich blauw aan therapeutische cursussen en jaarlijkse contributie, krijgen ze te maken met fysiek en mentaal geweld, worden ze gedwongen met lastige familieleden te breken en achtervolgd als ze de kerk verlaten.

De kerk zelf ontkent alles en verwijt de Oscar-winnende regisseur Alex Gibney dat hij louter ex-leden gesproken heeft die soms al dertig jaar geleden de gemeenschap hebben verlaten, bekend staan als leugenaars of uit de kerk zijn gezet wegens geweldpleging. Gibney, die twee jaar aan de film werkte, zou tientallen interviewuitnodigingen hebben afgeslagen.

Felle mediastrategie

De Scientology Kerk is een haatcampagne gestart tegen Gibney. Een week voor de première plaatste de kerk paginagrote advertenties in The New York Times en de LA Times, waarin Alex Gibney als leugenaar werd neergezet.

Het tijdschrift van de kerk, Freedom Magazine, publiceert nu aan de lopende band belastende artikelen en video’s over personen die meewerkten aan de Going Clear-documentaire. Het noemt oud-lid Mike Rinder „de Vrouwenmoordenaar” en regisseur Paul Haggis (Million Dollar Baby, Crash) „de Hollywood-hypocriet”. Een Twitter-account (@freedomethics) maakt Gibney zwart.

De felle mediastrategie kenmerkt Scientology. Toen de Britse documentairemaker Louis Theroux (BBC) vorig jaar op Twitter naar Scientologyleden zocht voor zijn eigen documentaire, maakte de kerk bekend een documentaire over Louis Theroux te gaan maken. In 2007 maakte de BBC ook al een Scientology-documentaire. Daarin is te zien hoe cameramannen presentator John Sweeney continu achtervolgen. Rond de première plaatste de kerk een video waarin Sweeney in het gezicht van een Scientoloog schreeuwt.

Nieuw en onbekend

HBO toonde de documentaire voor de première al aan 160 advocaten om zich voor te bereiden op een juridische strijd met de kerk. Scientology Kerk staat bekend om het aanspannen van rechtszaken. Ook in Nederland voert de kerk een juridische strijd. Scientology is hier een officiële religie, maar nog geen algemeen nut beogende instelling, zoals andere kerken. Waarom niet? „Het is eerder de vraag waarom andere kerken wel de ANBI-status hebben”, zegt Remmerswaal. „Het enige verschil is dat wij nieuw en onbekend zijn.”

Going Clear is het woord documentaire niet waard, vindt Remmerswaal. „Eenzijdig en onbetrouwbaar.” Waarom wilden spiritueel leider David Miscavige en prominenten Tom Cruise en John Travolta dan niet meewerken aan de documentaire? „Dat is vrij normaal”, zegt Remmerswaal. „De paus krijg je ook niet te spreken.”

In het zes verdiepingen tellende pand in Amsterdam, de enige locatie van de Scientology Kerk in Nederland, is elke zondag een dienst, worden lezingen gehouden, volgen Scientologen cursussen en studeren ze op de geschriften van Hubbard. Remmerswaal schat het aantal Scientologen in Nederland tussen de 500 en 1.000. „Wekelijks loopt hier 150 man binnen.” De populariteit groeit gestaag, volgens haar. „In de weekenden zitten mensen op de gang te studeren.”

„In de nabije toekomst” verhuist de Scientology Kerk naar een groter pand aan de Wibautstraat. Deze locatie wordt een ‘Ideale Org’, een groter kerktype met een permanente tentoonstelling voor bezoekers. Wereldwijd zijn nu enkele tientallen Ideale Orgs geopend. Het pand kostte rond de 5 miljoen euro, betaald uit donaties. De Nederlandse kerk is financieel onafhankelijk van de Amerikaanse moeder, benadrukt Remmerswaal. „Maar wij gaan niet tijdens de zondagsdienst rond met een mandje.”

Remmerswaal heeft de VPRO een email gestuurd waarin ze de uitzending zegt te betreuren. Ze hoopt dat Trouw en Het Parool haar ingezonden brief plaatsen. Verdere protestgeluiden is ze niet van plan te laten horen. Remmerswaal is niet bang voor vanavond. „Ik ben de negatieve publiciteit inmiddels wel gewend.”