Een snee, een cup, en bloed vloeit

In het midden van de kamer staat een massagetafel. „Hier gaat de klant liggen”, zegt Rachid Achemlal, in witte doktersjas. „En hiermee”, zegt hij terwijl hij een klein scheermesje pakt, „maak ik de sneetjes.”

Achemlal praktiseert ‘cupping’, een therapie waarbij mensen bloed uit hun lichaam weg laten halen. Er worden een paar dunne sneetjes in de huid gemaakt en over de ontstane wondjes worden glazen koppen geplaatst, die het bloed wegzuigen. Met deze behandeling heeft Achemlal, gevestigd in Den Haag, de afgelopen jaren naar eigen zeggen „honderden” mensen genezen. Mensen met blaasproblemen, rugpijn, migraine, hartziekten.

Cupping is populair onder moslims. Waren er tien jaar geleden een handvol therapeuten, inmiddels zijn er tientallen praktijken, vooral in Den Haag, Rotterdam en Amsterdam. En het aantal groeit. Een cuppinginstituut in Rotterdam heeft de afgelopen twee jaar meer dan honderd nieuwe therapeuten opgeleid. Behalve in praktijken gebeurt cupping ook in woonkamers, door huismoeders. Op webfora en in moskeeën wordt het idee verspreid dat je zo je gezin gezond kunt houden.

„Het is een hype”, zegt Badr Youyou, islamdeskundige en begeleider van moslimjongeren. „Op verjaardagen en etentjes hoor je verhalen van mensen die ermee zijn geholpen. Iedereen doet eraan, zelfs jonge hoogopgeleiden.” Jacob van der Blom, bestuurder van de Rotterdamse Essalam-moskee – de grootste moskee van Nederland - onderging de behandeling zelf toen hij twee jaar geleden last had van migraine. Een therapeut plaatste een cup in zijn nek, maakte een paar sneetjes, en het bloed vloeide eruit. Daarna voelde hij zich genezen, zegt Van der Blom. „Het was alsof ik een pakje paracetamol had opgegeten.” Hij heeft nooit meer migraine gehad.

Aderlaten

Nieuw is de behandeling niet. In het Westen was het tot diep in de negentiende eeuw gebruikelijk om bloed te verwijderen om een kwaal te verhelpen. ‘Aderlaten’ heette dit. In de islamitische wereld is de methode populair, omdat de profeet Mohammed de behandeling ooit heeft ondergaan. De profeet zou de behandeling persoonlijk hebben aanbevolen.

„Cupping schoont je lichaam op”, zegt Rachid Achemlal. Gezondheidsklachten ontstaan volgens hem door ‘oud’ bloed dat zich heeft opgehoopt. Door sneetjes te maken en het bloed weg te zuigen, maakt het lichaam nieuwe bloedcellen aan. Hierdoor lossen de ophopingen in de aderen op. „En weg is de pijn.”

Volgens de Britse emeritus hoogleraar Edzard Ernst, een autoriteit op het gebied van alternatieve geneeskunde, is er „zeer weinig bewijs” voor de werking van cupping. ‘Genezingen’ schrijft hij toe aan het placebo-effect: mensen voelen zich genezen omdat ze erin geloven. Het beschikbare bewijs dat de therapie zou werken, is een onderzoek uit 2012 waarbij 135 studies naar cupping nader zijn bekeken. Hieruit bleek dat cupping mogelijk kan helpen tegen klachten als acne of gezichtsverlamming, mits het gecombineerd wordt met andere behandelingen. De onderzoekers stellen tegelijk dat niet alle studies even betrouwbaar zijn. Voor claims dat cupping ernstige ziekten als kanker of hartklachten kan genezen, is volgens Edzard Ernst geen enkel serieus bewijs.

Voor bekeerling Bas van Noppen, die cupping-workshops geeft en burgerraadslid is voor de Rotterdamse islampartij Nida, maakt dat niet uit. Als je de behandeling vaak ondergaat, zul je merken dat je „minder vaak verkouden bent, dat je minder last van eczeem hebt en minder last van allergieën hebt”, zei hij tijdens een lezing in maart 2013 in een moskee in Culemborg. Ook helpt cupping bij „het vermijden van kanker”, zei hij. „Mensen krijgen kanker omdat het niet gevoed wordt door vers bloed.” Met cupping houden ze hun gezin „kankervrij”. Een opname van zijn lezing staat op Youtube.

Inmiddels staat Bas van Noppen niet meer achter al zijn uitspraken, zegt hij in een reactie. „Een mens leert.” Wel gelooft hij nog steeds dat cupping helpt om een lichaam gezonder te houden. „Dit betekent ook dat het kan helpen om een lichaam tegen kanker te beschermen.”

Antropoloog Cor Hoffer, die voor de Universiteit Leiden onderzoek deed naar islamitische geneeswijzen, denkt dat de therapie beter aansluit bij de moslimcultuur dan reguliere behandelingen. „Sommige patiënten hebben het gevoel dat de reguliere dokter hun klachten niet begrijpt of niet serieus neemt. Bij de cuppingdokter worden ze behandeld door een moslim met wie ze Marokkaans kunnen praten en ze kennen de geneeswijze vanuit hun geloof. Dat geeft een vertrouwd gevoel.”

De groeiende populariteit van cupping hangt volgens Hoffer ook samen met een ‘revival’ van oude spirituele waarden. Jongeren gaan zich verdiepen in de islam, ontdekken dat de profeet cupping heeft aanbevolen en volgen hem hierin. Hoffer schat dat 10 tot 15 procent van de Nederlandse moslims gebruik maakt van cupping of andere islamitische geneeswijzen.

Wegwerpmesjes

Cupping is niet zonder risico’s. „Als je geen wegwerpcups gebruikt, is het absoluut noodzakelijk dat ze goed gesteriliseerd zijn”, zegt David Spitaels, arts infectieziektebestrijding bij de GGD Haaglanden. Ook adviseert hij wegwerpmesjes te gebruiken. Of dit in de praktijk gebeurt is onduidelijk. De GGD en de Inspectie voor de Gezondheidszorg houden alleen toezicht op het reguliere medische circuit. Cuppingtherapeuten overtreden mogelijk zelfs de wet, omdat ze sneetjes maken in het lichaam. Deze handeling mag in Nederland alleen worden uitgevoerd door erkende gezondheidswerkers, zoals artsen.

Cuppingtherapeuten signaleren zelf misstanden. Rachid Achemlal krijgt af en toe klanten bij wie tijdens eerdere behandelingen een te diepe snee is aangebracht. „Zij kunnen infecties oplopen waarin etter kan ontstaan.” Of de koppen worden verkeerd geplaatst, bijvoorbeeld op de halsslagader. „Dan spuit het bloed eruit.”

Maar het geloof in de behandeling is sterker dan de angst voor infecties. Najat Haddouch, oprichter van het opleidingsinstituut Hijama & Cupping in Rotterdam: „Je wil niet weten hoe vaak mensen bij mij komen die al heel lang proberen zwanger te worden, en na een paar behandelingen zeggen: ik ben zwanger.” Ook zij gelooft dat cupping preventief helpt tegen kanker. Dat de heilzame werking nooit is bewezen, vindt ze niet erg. „Mensen die al zo lang bij de huisarts komen met klachten, bellen mij na een behandeling op, en zeggen: het lijkt wel alsof ik al mijn klachten bij jou heb achtergelaten. Dan is het niet bewezen. Nou en?”