Coalitie gered, nu de uitwerking nog

Een akkoord is een akkoord en dat gaven coalitiepartijen VVD en PvdA heus niet meer weg.

De Tweede Kamer debatteerde gisteren over de afspraken die de coalitie maakte over de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers. De oppositie probeerde de VVD en PvdA uit elkaar te spelen: beide partijen gaven afgelopen dagen in de media steeds nogal verschillende interpretaties van hun gemaakte afspraken.

Maar wie zich urenlang op het Torentje heeft beziggehouden met de problematiek van de uitgeprocedeerde asielzoekers, die laat zich niet gemakkelijk meer vastpraten. Dat bleek bij alle vijf de hoofdrolspelers gisteren wel, van PvdA-leider Diederik Samsom tot premier Mark Rutte (VVD) en van vicepremier Lodewijk Asscher (PvdA) tot staatssecretaris Klaas Dijkhoff (VVD).

De oppositie wilde graag duidelijkheid over de uitwerking van de afspraken. Die kwam er amper. Drie hoofdpunten uitgelicht.

De duur van de opvang

Hoelang is nou precies het „beperkt aantal weken” dat uitgeprocedeerden opvang kunnen krijgen? Hier kwam geen concreet antwoord op. Zo kort als mogelijk, zo lang als effectief is, zei PvdA-fractievoorzitter Samsom. De VVD bleef benadrukken: zodra blijkt dat iemand tijdens dat „beperkte aantal weken” niet wil meewerken aan terugkeer naar het land van herkomst, stopt de opvang.

Maar die eerdere opmerking van Samsom dan, dat niemand in Nederland onder een brug hoeft te slapen? Daarmee had hij de incidentele noodopvang bedoeld, die toch al bestaat in gemeenten. En die staat los van de opvang van uitgeprocedeerden. De linkse oppositie probeerde hem de uitspraak te ontlokken dat gemeenten dus bed, bad en brood kunnen blijven bieden, als ze dat maar gewoon noodopvang noemen. Daar ging Samsom niet in mee. De VVD hield vol dat zulke opvang dan uit nood geboren zou zijn „en niet permanent en niet structureel” van aard kan zijn.

De zes opvanglocaties

De opvang zou niet meer in tientallen gemeenten zoals nu, maar op nog zes locaties geregeld worden: de vijf grote steden plus Ter Apel, waar nu al een uitzetlocatie is voor mensen die zijn uitgeprocedeerd. Probleem voor het kabinet is dat veel gemeenten al hebben gezegd dat zij dat liever anders zien en toch zelf opvang willen regelen. Hierover valt nog te praten, zeiden de coalitiepartijen, hun afspraken zijn geen „dictaat”. Maar „onze inzet is hiermee duidelijk”, zei staatssecretaris Klaas Dijkhoff.

De handhaving

Dijkhoff gaat komende maanden in gesprek met de gemeenten over de precieze invulling van de opvang. Als zij er samen niet uitkomen, gelden oude afspraken uit 2007 en daarin staat juist dat opvang is verboden. Als de gemeenten dus toch opvang gaan bieden, is een korting op hun budgetten een logisch gevolg, zei de staatssecretaris. Of dat er werkelijk van komt, bleef gisteren onduidelijk, simpelweg omdat de onderhandelingen met de gemeenten nog gevoerd moeten worden. Daarvoor heeft het kabinet de deadline op 1 november van dit jaar gesteld.

Waarschijnlijker is dat de rechter de politiek zal inhalen. In het debat werd vaak verwezen naar een rechtszaak die op 11 mei bij de Raad van State dient, maar maatgevend zal waarschijnlijk een uitspraak van de Centrale Raad van Beroep worden. Dat is de hoogste bestuursrechter die over sociale zekerheid gaat.

Aan het einde van het debat werd ook een politiek ongemak duidelijk van dit getweeën gesloten compromis. Het kabinet wees bijna alle voorstellen van de oppositiepartijen af. Die afwijzende houding van Rutte leidde tot ergernis, vooral bij de ‘constructieve’ oppositiepartijen D66 en de ChristenUnie. „De coalitie komt over vier weken zeventien zetels tekort in de senaat”, waarschuwde D66-leider Alexander Pechtold daarom alvast.