Bedrijven in Nederland betaalden smeergeld aan dochter van Oezbeekse president

Justitie verdenkt twee grote, in Nederland gevestigde telecombedrijven ervan de dochter van de president van Oezbekistan te hebben omgekocht. Ze zouden honderden miljoenen euro hebben betaald aan een brievenbusfirma van dochter Gulnara Karimova in ruil voor vergunningen en frequenties voor gsm-netwerken in Oezbekistan.

Dat blijkt uit een rechtshulpverzoek van het Openbaar Ministerie (OM) aan Zweden en gerechtelijke stukken die deze krant in bezit heeft. Dit verzoek deed het OM in augustus vorig jaar. Uit het rechtshulpverzoek wordt duidelijk dat een van de mogelijke smeergeldbetalingen, een bedrag van 220 miljoen dollar, via “een trustaccount van Notariaat Houthoff” liep. Ook banken en dienstverleners als ING en Orangefield Trust waren betrokken bij transacties.

Drie jaar geleden werd al bekend dat Zwitserland en Zweden in deze zaak strafrechtelijke onderzoeken zijn begonnen. Nu blijkt dat de Nederlandse justitie een belangrijke rol speelt en dat het OM mogelijk 650 miljoen euro van de verdachte bedrijven wil terughalen. Dat zou de grootste ‘pluk-ze-zaak’ in Nederland ooit zijn.

TeliaSonera en VilpelCom

Het gaat om TeliaSonera en VimpelCom.

TeliaSonera is een Zweeds-Fins bedrijf met 72 miljoen klanten. VimpelCom is een Noors-Russisch bedrijf met 222 miljoen klanten. Zij hebben allebei toegang gekregen tot de Oezbeekse telefoniemarkt via betalingen aan het bedrijfje Takilant in Gibraltar, volgens het OM een vehikel van Gulnara Karimova. In de kantoren van de twee concerns in Amsterdam en Rotterdam is 11 maart vorig jaar huiszoeking gedaan.

Behalve het corruptie- en witwasonderzoek tegen VimpelCom, TeliaSonera en Karimova’s bedrijfje Takilant loopt er in Nederland nog een tweede strafrechtelijk onderzoek. Daarin wordt uitgezocht welke winsten de verdachte bedrijven met hun criminele handelingen hebben geboekt. In het rechtshulpverzoek schat het OM dat de telecombedrijven 400 miljoen euro verdienden na het betalen van het smeergeld. Inclusief de 247,9 miljoen smeergeld gaat het om een potentiële ontnemingsvordering van bijna 650 miljoen euro. Het OM wijst er op dat de bedragen lopende het onderzoek nog kunnen wijzigen. Verder geeft het OM geen commentaar.

Beeld NRC

Zwitserse banktegoeden

Het OM werkt in deze zaak samen met justitiediensten in tien landen, waaronder de Verenigde Staten, Zwitserland en Zweden. De onderzoeken worden, op verzoek van Nederland, onderling afgestemd via Eurojust, de organisatie van justitiediensten in de Europese Unie in Den Haag.

Inmiddels is beslag gelegd op bezittingen van Takilant. Zwitserland, waar de zaak in 2012 voor het eerst opdook, bevroor banktegoeden ter waarde van 800 miljoen Zwitserse frank (779 miljoen euro). Frankrijk legde beslag op vastgoed. Zweden bevroor 1,8 miljard Zweedse kronen (193 miljoen euro), waarvan 30 miljoen euro op verzoek van het Nederlandse OM en het Amerikaanse ministerie van Justitie.

VimpelCom en TeliaSonera geven geen inhoudelijk commentaar. Houthoff zegt geen mededelingen te doen over individuele zaken. ING zegt zich aan “strikte procedures” te houden, ongebruikelijke transacties te melden en mee te werken aan “onderzoeken van autoriteiten”. Orangefield meldt “geen voorwerp” te zijn in het lopende onderzoek.

Gulnara Karimova (42) heeft volgens onbevestigde berichten sinds februari vorig jaar huisarrest. De autoriteiten in Oezbekistan kwamen in actie nadat ze in ongenade zou zijn gevallen bij haar vader. President Islam Karimov regeert het Centraal-Aziatische land sinds de Sovjettijd met ijzeren hand.

Benieuwd naar Karimova? Dit is de presidentsdochter, in 8 slides:

Lees het achtergrondverhaal vandaag in NRC Next of NRC Handelsblad