Afsluiting liveblog met vragensessie
We sluiten voor nu het liveblog waarin lezers vragen konden stellen aan redacteuren van NRC over de kwestie rond de bootvluchtelingen en de EU-top die hier vanmiddag over is. Graag bedanken we onze lezers voor de reacties. Lees hieronder alle vragen nog eens na of lees dit uitlegstuk (€) over de situatie op de Middellandse Zee.
Vraag 16: Waarom nu ineens zo veel aandacht voor dit probleem?
Via Twitter vraagt Yusuf: Waarom geven mensen nu opeens wel om die vluchtelingen? Ze gaan al jaren dood op zee en geen haan die er naar kraait.
Marc Leijendekker, NRC redacteur van de buitenlandredactie:
"Waarschijnlijk komt dit door het grote aantal dat tegelijkertijd dood gaat, en dat ook nog voor het oog van de wereld. Wat dat betreft was de ramp vlak voor de zuidkust van Lampedusa, in oktober 2013, waarschijnlijk een keerpunt. Omdat de boot, met honderden mensen die benedendeks als ratten in de val zaten, vlak voor de kust zonk, waren er beelden van het scheepswrak vol slachtoffers, en konden ook 366 lijken worden geborgen. Die ramp was voor de toenmalige Italiaanse regering het startsein om de operatie Mare Nostrum te beginnen, met intensieve patrouilles tot vlak voor de kust van Libië. NRC Handelsblad en een aantal andere media besteden al jaren aandacht aan de doden die tijdens de overtocht vallen. Het is begrijpelijk dat de ramp van zaterdagnacht, die met ongeveer 850 doden waarschijnlijk de grootste ramp met bootvluchtelingen op de Middellandse Zee is, veel mensen de ogen heeft geopend."
Vraag 15: Neemt Oost-Europa vluchtelingen op?
Robert Chind vraagt via Twitter: Waarom neemt Oost-Europa niet meer vluchtelingen op? Op dit moment hebben ze als EU-lid vooral de lusten en niet de lasten, vindt hij.
Leijendekker:
"Het is niet zo dat Oost-Europese landen geen vluchtelingen opnemen. Zo is een aantal Syrische vluchtelingen terechtgekomen in Bulgarije en zijn er veel vluchtelingen uit Oekraïne in Polen. Veel vluchtelingen uit Kosovo zitten nu in Hongarije. Het is wel een thema dat ook in EU-kader wordt besproken. Met name een land als Polen, waar het relatief goed gaat, zou volgens sommige landen meer kunnen doen."
Vraag 14: Wat doen de rijke Arabische landen aan opvang?
Via Facebook vraagt Bastiaan Zuidhof: Wat doen de rijke golfstaten zoals Saudi Arabië aan vluchtelingenopvang ?
Leijendekker:
"De Golfstaten en Saoedi-Arabië nemen in de praktijk nauwelijks of geen vluchtelingen op. In de regio zijn vooral Jordanië, Libanon en Turkije betrokken bij de opvang van vluchtelingen uit Syrië. Een enkeling komt terecht in Egypte, maar daar voelen ze zich niet echt welkom. In de Golfstaten is wel veel arbeidsmigratie, maar die wordt streng gereguleerd. Buitenlandse arbeiders in Saoedi-Arabië of de Golfstaten hebben weinig rechten.
Vraag 13: Samenwerking tussen Nederland en Duitsland?
Per mail vraagt Rob Busé: Waarom maakt Nederland, juist nu, vrijwel eenzijdig maatregelen bekend over de opvang van vluchtelingen en asielzoekers terwijl de Duitse overheid op dit moment uitgebreid vergadert over wat de beste oplossing is voor dit grote opvangprobleem en het uitzettingsbeleid? Waarom is er geen coördinatie tussen Nederland en Duitsland, die dezelfde belangen hebben met hun open grenzen?
Leijendekker:
"De vraag zou uitgebreid kunnen, en misschien wel moeten, worden naar de andere lidstaten van de Europese Unie. Waarom is er geen gemeenschappelijk Europees asielbeleid? Waarom worden lusten en lasten van de opvang ongelijk verdeeld? Waarom worden asielzoekers in verschillende EU-landen verschillend behandeld? Er zou veel voor te zeggen zijn om die oproep tot meer en betere coördinatie uit te breiden tot heel de Europese Unie. Dan zouden ook de verwijten over en weer tussen Duitsland en Italië beter uitgesproken kunnen worden: Italië dat zegt dat er onevenredig veel bootvluchtelingen via dat land de EU binnenkomen, Duitsland dat erop wijst dat geen ander EU-land zo veel mensen (in absolute zin) asiel biedt als Duitsland."
Vraag 12: Uitzetting onethisch?
Deze stelling is van Clarien Uitzinger (per mail): Waarom vragen we mensen mee te werken aan hun uitzetting terwijl ze hun redenen hebben gehad om huis, haard en land te verlaten? Vragen mee te werken aan uitzetting vind ik niet ethisch. Als het land van herkomst veilig is, kan men terugkeren en als dat niet zo is, moet iemand kunnen blijven. Nederland kan veel meer vluchtelingen een veilig thuis bieden.
Leijendekker:
"Dit gaat over de politieke discussie in Nederland. Er zijn partijen die het wel ethisch vinden om van uitgeprocedeerde asielzoekers te vragen om mee te werken aan uitzetting. Hier gelden de regels van democratische besluitvorming. Vindt u dat Nederland veel meer vluchtelingen kan opvangen, steun partijen die zich daar hard voor maken en stem erop. "
Vraag 11: Klopt die term 'bootvluchtelingen' wel?
Vraag 11 werd ingestuurd door @RichardPTOts via Twitter: Moeten we de terminologie niet eens verhelderen? De term "vluchteling" is duidelijk gedefinieerd in internationale verdragen, en slaat op mensen die het land verlaten uit gegronde angst voor vervolging op basis van ras, religie, politieke overtuiging, etc.. Dat is niet per se van toepassing op alle mensen die de overtocht wagen. Om aan hen allen te refereren als "bootvluchteling" is dus incorrect. Is er geen term te bedenken voor deze migranten die de lading beter dekt? Maritieme migranten, bijvoorbeeld?
Leijendekker:
"Je signaleert terecht een belangrijk probleem in het woordgebruik. Niet alle bootvluchtelingen zijn vluchtelingen in de zin van de internationale verdragen, niet alle migranten zijn asielzoekers. We proberen in NRC Handelsblad zo precies mogelijk te zijn, maar hebben op dit moment geen betere term. 'Maritieme migranten' klinkt ook niet aantrekkelijk - en daarbij zitten natuurlijk ook vluchtelingen in de zin van de internationale verdragen. Andersom: ook degenen die 'slechts' armoede en gebrek aan toekomstperspectief proberen te ontvluchten, kun je als (economisch) vluchteling omschrijven."
Vraag 10: Minder migranten als er minder werk is?
De tiende vraag wordt gesteld door lezer Jimmy Ramone via Facebook: Zolang werkgevers aan de onderkant van de arbeidsmarkt werkgelegenheid bieden aan illegalen zullen mensen hier naartoe komen. Ik neem het de mensen die in wrakke bootjes stappen niet kwalijk, als bijvoorbeeld hun gezin in het land van herkomst dreigt te verhongeren. Zouden er minder migranten komen als er in Europa minder werk voor ze is?
Leijendekker:
"Dat is een vaak gestelde vraag door mensen die voorstellen om veel royaler te zijn met het toelaten van migranten. Als er werk is, komen ze, als er geen werk is, gaan ze. Dat effect is zichtbaar geworden toen in Spanje door de crisis de werkgelegenheid sterk daalde. Maar er zit een veronderstelling achter: dat de vraag of er wel of geen werk is, de belangrijkste bepalende factor is voor de vraag of illegalen blijven of niet. De verschillende in sociale zekerheid in de lidstaten van de EU spelen ook een rol in de vraag of mensen daar blijven als er geen werk meer is."
Vraag 9: Vloedgolf
Vraag 9 komt van Leo Lucassen via Twitter:
VolgenLeolucassen Leo lucassen 0,3 % van de Syrische vluchtelingen vroeg in 2014 asiel aan in Nederland. Waarom dan 'vloedgolf' in de kop NRC? http://t.co/qHKXY2mSdC
Leijendekker zegt:
"Het woord 'vloedgolf' verwees naar migranten in het algemeen. Er is de afgelopen anderhalf jaar een duidelijke toename zichtbaar van het aantal bootvluchtelingen. Onder die bootvluchtelingen zitten veel Syrische vluchtelingen, maar ook heel veel mensen die uit andere landen komen."
Vraag 8: Vluchtelingenkampen in Griekenland?
Vraag 8 is ingestuurd door Eric Visser via Twitter: Is het een idee om vluchtelingenkampen te bouwen in Griekenland? Daar betaalt de EU ruim voor, vindt Visser.
Leijendekker:
"Vluchtelingenkampen in Griekenland? Dat zou hoe dan ook een extra kostenpost zijn, en de Griekse regering zit daar zeker niet op te wachten. Dat zou ook de bezuinigingen en saneringen waar andere EU-landen zo op aandringen, moeilijker maken."
Vraag 7: Ter plekke helpen
Vraag 7 komt voort uit een opmerking van Robert Jan op Twitter @nrc: Is het een optie dat Europa naar de landen waar de migranten vandaan komen gaat en mensen ter plekke helpt om een bestaan op te bouwen in eigen land?
Leijendekker:
"Dat is zeker een optie. En dat helpen, dat kan op veel manieren. Er is vaak opgemerkt dat de Europese landbouwpolitiek de ontwikkeling van de landbouw in Afrikaanse landen belemmert. Zie ook het antwoord op een eerdere vraag: het betrokken land moet hier natuurlijk wel aan willen meewerken, cq er moeten uitzicht zijn op een reëel resultaat van pogingen om ter plekke iets op te bouwen. Bij een slecht functionerende, afwezige of corrupte overheid is de kans op succes niet groot."
Vraag 6: Drones van de VS
Een vervolgvraag van Busé, per mail: Waarom kunnen de Verenigde Staten geen drones beschikbaar stellen om de kust van Libië 24 uur per dag in de gaten te houden en voortijdig het vertrek van de bootjes te melden aan de Griekse, Italiaanse of Spaanse kustwachten?
Leijendekker:
"Europese landen beschikken zelf ook over drones, en kunnen informatie opvragen van Amerikaanse satellieten. Vraag is wat je met deze informatie gaat doen. In plaats van de afvaarten in de gaten te houden, lijken er nu plannen ontwikkeld te worden om het gereedmaken van boten te controleren – om dan eventueel actie te ondernemen tegen gereedliggende boten, voordat daar mensen op zitten."
Vraag 5: Waarom helpen de VS niet mee?
Vraag 5 werd ingestuurd door Rob. A. Busé per mail: Als gevolg van het initiatief van de Verenigde Staten om de leiders van Libië en Irak uit de weg te ruimen en vervolgens die twee landen plat te bombarderen en grotendeels aan hun lot over te laten, is de vluchtelingenstroom naar Europa op gang gekomen.
Waarom worden de Verenigde Staten niet door de EU gevraagd financieel mee te helpen met opvang van vluchtelingen?
Leijendekker:
"Weinigen zullen betwisten dat de Amerikaanse ingrepen in Libië en Irak geen stabiliteit hebben gebracht daar, integendeel. Maar de stroom migranten en bootvluchtelingen komt zeker niet alleen uit deze twee landen. Zie het antwoord op de eerste vraag. De laatste tijd komen er bijvoorbeeld veel vluchtelingen uit Syrië. Al jarenlang komen er vluchtelingen uit Eritrea en Somalië. Dus de verantwoordelijkheid voor de stroom vluchtelingen ligt nauwelijks bij de VS; vergeet niet dat ook Turkije een belangrijke schakel is en dat volgens migratiedeskundigen nog steeds de meeste vluchtelingen en migranten met het vliegtuig komen, op een toeristen- of werkvisum. Overigens zien de VS de vluchtelingenstroom naar de EU niet als hun probleem. "
Vraag 4: VN-leger inzetten?
De vierde vraag komt van Ernst, via Twitter: "Is het een idee om een VN-leger te installeren op het grondgebied van de landen rond de Middellandse Zee (van waaruit mensen met de boot vertrekken)? Dat kan dan in samenwerking met de regionale leiders. (En op kosten van de EU.)
Leijendekker:
"Dat lijkt op papier een prima oplossing. Maar in de praktijk zitten er veel haken en ogen aan die gedachte. Om te beginnen een VN-leger. Zou dat sterk genoeg genoeg zijn om in een chaotisch transitieland als Libië de orde te herstellen. Dan de betrokken landen: Turkije is een belangrijke schakel, en er komen ook veel mensen via Egypte. Het is niet goed voorstelbaar dat deze landen toestemming zouden geven voor een buitenlandse strijdmacht op hun grondgebied."
Vraag 3: Wat kunnen burgers doen?
Vraag 3 komt ook van Adjan Logmans, via Twitter: Wat kunnen burgers concreet doen om dodental te verminderen?
Leijendekker:
"Dat is moeilijk te zeggen. Als de vraag is, wat kan ik als burger hier en nu doen om te voorkomen dat er zo veel doden vallen bij de oversteek vanuit Libië: weinig. Of u zou zich aan moeten willen sluiten bij een van de particuliere initiatieven om, naast de Italiaanse en Frontex patrouilles, ook op de Middellandse Zee te gaan patrouilleren. En natuurlijk kunt u, door uw mening te uiten, proberen in de publieke opinie het debat te sturen in de richting van wat in uw ogen de beste oplossing is."
Vraag 2. Doen andere landen het beter?
De tweede vraag komt van Ardjan Logmans, via Twitter: Is de vluchtelingenaanpak van Australië beter? En zijn er nog andere opties?
Leijendekker:
"'Beter' is een politiek keuze. Het beleid van Australië wordt als hard maar duidelijk omschreven. Het is de vraag of de Europese landen hier op dezelfde manier mee zouden omgaan. Veel migratiedeskundigen zeggen dat de beste oplossing voor de EU zou zijn om in of dicht bij de landen waar mensen weg willen, mogelijkheden aan te bieden om asiel aan te vragen. De uitkomst van dat verzoek zou dan ter plekke afgewacht kunnen worden. Dan hoeven mensen die mening recht te hebben op asiel, niet meer duizenden dollars uit te geven om op een plaats te komen (lees: Europees grondgebied) waar ze hun asielaanvraag kunnen indienen. Tegelijkertijd zal dit niet anders dan een deeloplossing zijn, want tienduizenden mensen willen naar de EU komen terwijl ze niet voldoen aan de criteria voor asielzoekers."
Vraag 1: Waar komen de vluchtelingen vandaan?
Joost Hoogenboom vraagt (via Facebook): Waar komen de vluchtelingen vandaan?
Marc Leijendekker, NRC-redacteur op de buitenlandredactie:
"De bootvluchtelingen komen uit veel verschillende landen. Syrië, Eritrea en Somalië, Mali en Niger, Bangladesh en Afghanistan. Dat betekent dat niet voor alle landen dezelfde oplossing mogelijk is, of dat alle bootvluchtelingen ook echte vluchtelingen voor geweld zijn. Een van de maatregelen die de Europese Unie nu wil nemen, is inderdaad projecten beginnen om betere perspectieven te bieden aan mensen die de armoede en ellende in hun land ontvluchten. In een chaotische en gewelddadige situatie zoals die in Libië, Irak of Syrië bestaat, is zoiets op niet moment niet reëel. In bepaalde Sahellanden waar nu regelmatig migranten vandaan komen, zou dit geprobeerd kunnen worden."
Hoe kun je vragen insturen?
Heb je een vraag over de kwestie rond de bootvluchtelingen? Stel hem:
- via het Facebookaccount van NRC
- via Twitter: "Vraag @nrc"
- per mail: redactie@nrcdigitaal.nl
De problematiek rond vluchtelingen die per boot de Middellandse Zee naar Europa oversteken is volop het nieuws. Dit weekend kwamen er honderden van hen om bij de ergste ramp op de zee tot nu toe. Vanmiddag is er een spoedberaad in Brussel. Tijdens deze EU-top willen Europese leiders praktische maatregelen formuleren om nieuwe tragedies op de Middellandse Zee te voorkomen.
Europees president Donald Tusk riep de top bijeen om te bespreken wat Europa nu direct kan doen, en ook om te bepalen hoe illegale migratie op de langere termijn kan worden beperkt.
In de aanloop naar deze bijeenkomst kunnen lezers vragen stellen aan NRC-redacteuren die zich met dit onderwerp bezighouden.
De vragen worden beantwoord door buitenlandredacteur Marc Leijendekker.