Borstvergrotingen of brandwonden? Hij doet ’t

In de laatste klas van het gymnasium krijgt Ali Pirayesh een ernstige allergie, al zijn haar valt uit. Van de stoere jongen met het snelle brommertje en het leuke vriendinnetje wordt hij plotseling een buitenbeentje.

Door deze ervaring weet Pirayesh (45), die in Iran geboren werd en in Nederland opgroeide, als geen ander wat voor impact iets kleins aan de buitenkant kan hebben op wie je bent. Hij kan zich dan ook uitstekend inleven in de patiënten die zich met kraaienpootjes of cupmaat AA melden bij zijn luxe privékliniek in Amsterdam Oud-Zuid. Daar verricht hij esthetische ingrepen.

Maar Pirayesh doet meer dan botox, fillers en borstvergrotingen. Hij is mede-uitvinder van de eerste niet-commerciële kunsthuid ter wereld: Glyaderm. Na vijftien jaar onderzoek zijn onlangs de resultaten van de toepassing van Glyaderm bij 55 patiënten gepubliceerd in wetenschappelijk vakblad Burns. De resultaten tonen aan dat het verbrande gedeelte na een behandeling met Glyaderm veel soepeler en mooier is dan na de klassieke behandeling van brandwonden.

Dáár zal Pirayesh niet rijk van worden: hij en zijn mede-onderzoekers schonken het patent aan de non-profitorganisatie Euro Skin Bank. Deze stichting mag geen winst maken op de verkoop van Glyaderm. Dit maakt de huid meer dan de helft goedkoper dan de commerciële kunsthuid. Glyaderm is door de lage prijs toegankelijker voor mensen met weinig geld – in Nederland, maar ook in het buitenland. Met de organisatie Physicians for Peace reist Pirayesh naar Colombia om daar slachtoffers van zuuraanvallen een gezichtsreconstructie te geven met de huid.

Zo goed mogelijk nabootsen

Maar hoe komt iemand van de botox bij de brandwonden? Pirayesh: „Wat mij aanspreekt aan de plastische chirurgie is de combinatie van wetenschap, techniek en kunst. Je kan het lichaam natuurlijk nooit zo maken als de lieve Heer het heeft geschapen, maar het zo goed mogelijk nabootsen, dát vind ik het meest uitdagende.”

Tijdens zijn opleiding tot plastisch chirurg kreeg Pirayesh een baantje in het brandwondencentrum in Gent. Hij zag dat bij de behandeling van brandwonden goede resultaten werden geboekt met commerciële kunstlederhuiden. Omdat die huiden heel duur zijn – 14 euro per vierkante centimeter – konden ze die alleen niet op grote schaal gebruiken. „Toen dacht ik: is het misschien mogelijk om een niet-commerciële kunstlederhuid te ontwikkelen?”

Een soort gootsteenontstopper

En dat bleek te kunnen: met donorhuid van de huidbank in Beverwijk. Jarenlang hebben Pirayesh en zijn medeonderzoekers gezocht naar een reinigingsmethode waarbij de donorcellen uit deze huid worden gewassen – die nodig is om later afstoting te voorkomen – maar de structuur van de huid intact blijft. Het werkte uiteindelijk met een badje van een soort gootsteenontstopper.

Vervolgens deden de onderzoekers dierexperimenteel onderzoek om te kijken of de celvrije donorhuid zou hechten. Helaas werd de huid keer op keer afgestoten. Daar werden we moedeloos van, verzucht Pirayesh. Hij verwijst naar ziekenhuisserie Grey’s Anatomy. „Het was beslist geen glamourbestaan zoals dat van McSteamy of McDreamy.”

Het moest anders, dacht hij. „We hebben iets nodig om verder te komen. We moeten Glyaderm op een mens gaan uitproberen”. Met de toestemming van een ernstig verbrande patiënt en het ethisch comité van het ziekenhuis op zak, voerden Pirayesh en zijn collega’s de eerste ingreep uit – en inmiddels wordt de huid dus met succes gebruikt.

Omdat het patent geschonken werd aan de Euro Skin Bank, een stichting die geen winstoogmerk heeft, blijft Glyaderm uit commerciële handen. Zijn geld verdient hij in zijn kliniek – al wil hij niet zeggen hoeveel dat precies is.

Pirayesh vindt het „prima” om geld te verdienen aan esthetische chirurgie omdat mensen daar zelf voor kiezen. „Maar niemand vraagt erom om te verbranden. Daarnaast komen brandwonden voornamelijk voor in armere landen: gebieden waar veel industrie, trauma en oorlog is en die patiënten willen we ook helpen.”

In Colombia gaat Pirayesh vrouwen behandelen die slachtoffer zijn geworden van zuuraanvallen – jaarlijks komen er ongeveer 150 van die aanvallen voor. De slachtoffers zijn walking deads: ze worden buiten de maatschappij geplaatst.

Door deze vrouwen met Glyaderm te behandelen wil Pirayesh hen een gezicht teruggeven. „Voordat ik de patiënten opereer hoor ik hun verhaal aan. Wat me altijd zal bijblijven is een moeder die samen met haar kind met zuur was overgoten, vermoedelijk door haar ex. Ik heb veel gezien, maar als je dat hoort krijg je wel een brok in je keel.”

Een kookboek

In hoofdstad Bogota is inmiddels een huidbank opgericht. Pirayesh en zijn collega’s leren de Colombiaanse artsen om zelf Glyaderm te maken en ermee te werken. „Ik hou niet van ‘safari surgery’, dus dat ik als de geleerde dokter uit het Westen een trucje kom doen en weer wegga. De ontwikkeling van Glyaderm was niet simpel, maar nu het er is, is het heel makkelijk om te maken. En het is niet duur: 4 euro per vierkante centimeter”.

Voorlopig zijn Pirayesh en zijn collega’s nog niet klaar met hun onderzoek. Ze willen de behandeling met Glyaderm dusdanig standaardiseren dat er een ‘kookboek’ van gemaakt kan worden.

Bovendien willen ze een webdocumentaire maken waarin stapsgewijs wordt uitgelegd hoe de reconstructie met Glyaderm werkt. „Zo kan een andere arts waar dan ook ter wereld ons kookboek oppakken en zeggen: oké, dit is de techniek, zo moet ik het doen, ik kijk vanavond nog even online de instructievideo, en morgen doe ik het zelf.”