De godfather regeert over Makoko

Hij stelt zich voor als Bidemi Fatunga. Gouden knoopring in zijn oor, 33 jaar, hooguit 1.60 meter en hij draagt een T-shirt van de Engelse voetbalclub Chelsea. Area boy. Dit is zijn gebied, legt hij uit. Hij passeert de straatverkopers en loopt de betonnen voetgangersbrug op. Daar beneden ligt Makoko, de wijk die soms met een glimlach het Venetië van Lagos wordt genoemd. Een wijk op palen aan de rand van het vasteland van Lagos, uitkijkend op de Third Mainland-brug, die de omringende eilanden met elkaar verbindt. Een vissersdorp midden in Nigeria’s megastad.

Waar de krotten op het vasteland groeien, daar is hij de baas. „Zolang ik hier ben, zal jou niks overkomen”, zegt hij. Hij slentert terug naar de auto, met een groeiende groep jongens in zijn kielzog. Eenmaal in de auto begint hij te schreeuwen. Dat hij maar met zijn vingers hoeft te knippen of er zullen tientallen jongens om deze auto heen staan. „Show me the love”, schreeuwt hij.

Liefde is naira’s. Veiligheid is naira’s. Geen problemen is naira’s. Ook in nieuw Nigeria zijn dat gebeeldhouwde waarheden. Ook na de overwinning bij de recente presidentsverkiezingen van Muhammadu Buhari, die zittend president Goodluck Jonathan versloeg met de belofte van een oorlog tegen corruptie.

Area boys van de delta

Zonder geweld kwam een eind aan het zestien jaar durende bestuur van de People’s Democratic Party (PDP). Een belofte voor het hele continent, schreven de kranten. Maar hoe maak je zo’n belofte waar in een falende staat met een wildgroei aan andere machtsstructuren, die worden bestuurd door geld en geweld?

De area boys van Makoko zijn het beste bewijs van het falen van de staat die de Nigerianen in 1960 van de Britten erfden. Er is een president, er is een parlement, er zijn 36 deelstaten, er is politie en een leger. Maar dat geïmporteerde systeem functioneert als een roofdier. Het laaft zich aan de olieopbrengsten, zonder de diensten te leveren die van een staat mogen worden verwacht. In zo’n systeem gaan bewoners voor zichzelf zorgen. Ze wekken hun eigen stroom op met generatoren. Halen hun eigen drinkwater. Area boys als Bidemi Fatunga zijn de alternatieve belastingdienst: ze troggelen winkeliers, taxichauffeurs en vrachtwagens geld af en in ruil bieden ze ‘protectie’, bescherming tegen dieven en indringers.

In zo’n systeem bepaalt de dreiging van geweld de wisselkoers. Nog geen etmaal na de bevestiging van Buhari’s overwinning meldden zich de eerste onderhandelaars. In de zuidelijke oliedelta pleegden militanten een aanslag op een oliepijpleiding in de deelstaat Delta. De militanten zeiden de Urhobo-minderheid te vertegenwoordigen en eisten een contract met de staatsoliemaatschappij. ‘Vergeet ons niet’, was hun boodschap. Zij zijn de area boys van de oliedelta, met wie vertrekkend president Goodluck Jonathan een lucratieve deal sloot. In ruil voor miljarden dollars garandeerden de militanten de veiligheid van de oliepijpleidingen. De militanten houden zich vooralsnog gedeisd, in de hoop een nieuwe deal met Buhari te kunnen sluiten.

Vijftien kratten bier

Ook de area boys blijven stil. Op zondagochtend verzamelt de leider op het vasteland van Makoko zijn rekruten op een voetbalveldje. Zijn naam is Muda Shina. Godfather. Hij wordt ook wel Ase genoemd: orde. Ik ontmoet hem als hij alle area boys in de wijk verzamelt voor een partijtje voetbal. Ze drommen op hem heen. Ze schreeuwen. Maar niemand vraagt om geld. Muda Shina runt een hotel in het hart van de wijk. Het is het enige stenen gebouw in de wijk, afgezien van een rijtje appartementen gebouwd door de Redeemed Church. Na de voetbalwedstrijd ontvangt de godfather op het lokale politiebureau. De georganiseerde misdaad en de politie opereren in deze wijk als één bedrijf.

Toen de overwinning van Buhari bekend werd, liet de godfather vijftien kratten bier aanrukken. Feest voor de hele buurt. Even was er een schermutseling, toen een van de area boys opstond en met priemende vinger zijn beklag deed over de gang van zaken in de wijk. Een van de lijfwachten van de godfather sloeg direct een fles kapot op het hoofd van de area boy. „Zo spreek je niet tegen de godfather”, zegt Joseph Blabo, een muzikant die erbij was. Zo vestigt de godfather hier zijn gezag. Iedere uitdaging van de macht wordt resoluut beantwoord. Daarna is het stil.

In de wijk hangen alleen posters van Buhari’s All Progressives Congress (APC). De man die bij de deelstaatverkiezingen afgelopen weekend tot gouverneur werd gekozen namens Buhari’s partij, Akinwunmi Ambode, kwam twee weken geleden bij de godfather op bezoek in zijn hotel. „De godfather heeft het geld. Hij heeft de macht over iedere area boy in de wijk.” Wie de macht over Lagos wil, slaat de godfathers niet over.

Onder de vorige APC-gouverneur verdween een groot deel van de area boys uit het straatbeeld van Lagos. Ze werden opgeruimd, net als de vuilnisbelten die tot in het zakencentrum van de stad groeiden. Area boys gingen op in initiatieven als de Kick Against Indiscipline Brigade. In felgroene hesjes handhaven ze in opdracht van de deelstaat de orde in de stad.

Nu het huis van zestien jaar PDP-bestuur is gevallen, staan politici en gemeenschapsleiders in de rij om zich bij het APC aan te sluiten. Meer dan 10 procent van de 360 parlementsleden van de PDP liep de afgelopen weken over naar het APC. Een aantal gouverneurs verliet eveneens het zinkende schip. Machtswisseling in Nigeria: dezelfde politici, andere partijkleur.

„Buhari heeft een missie. Het moet nog blijken hoeveel ethiek hij werkelijk in het systeem kan brengen”, zegt Sylvester Odion Akhaine van de Lagos State University. „Het APC kan niet het hele systeem veranderen. Buhari kan er hooguit voor zorgen dat minder geld weglekt naar verkeerde figuren.”

„De terugkeer van de Buhari is bij de genade Gods”, zegt Emmanuel Shemede, hoofd van de vissersgemeenschap in Makoko. Hij hangt uit het raam van zijn paalwoning die over het water uitkijkt. Onder zijn balkon drijft alles langs wat Lagos afscheidt: plastic flessen, dozen, dode vissen, poep. Kinderen duiken in dat water, nemen het in en laten het door de spleten in hun tanden weer naar buiten sijpelen. Kinderen leren hier eerder zwemmen dan lopen.

De enige kans op overleving van Makoko ligt bij het APC, meent Shemede. „Het APC heeft de macht. En Buhari zal voor lange tijd de macht hebben. Noorderlingen als hij staan de macht niet snel af als ze hem eenmaal hebben. Hij heeft grote steun.” Die steun is ook etnisch. Buhari is Yoruba, net als veel Nigerianen in het westen van het land. Jonathan is Ijaw, en leunde vooral op steun in het zuiden en zuidoosten van het land. Die machtsbasis bleek te klein om stand te houden tegen de campagne van het APC van Buhari. „Bij het APC voelen we ons veilig”, zegt Shemede. Met de mensen van Makoko is het als met vissen, zegt hij. „Als je ons uit het water haalt, overleven we niet.”