Ferme ‘tik op vingers’ voor Kamp

Opluchting onder de Groningers in hartje aardbevingsgebied. Minister Henk Kamp (Economische Zaken, VVD) zet voorlopig een streep door de risicovolle gaswinning in Loppersum. Dat doet hij op last van de Raad van State die dit onderdeel van zijn gasbesluit onderuit haalt.

In de boorputten in en rondom het kwetsbare Loppersum, oordeelde de hoogste bestuursrechter gistermiddag in een voorlopige voorziening, mag alleen nog aardgas worden gewonnen „als dat op andere locaties niet meer mogelijk is en als dat vanuit een oogpunt van leveringszekerheid noodzakelijk is”.

Amper vijf uur later liet minister Kamp weten dat vijf productieclusters in Loppersum „per direct op de waakvlam” gaan. Hij schroeft de gaswinning terug tot een niveau dat strikt noodzakelijk is om de putten in een strenge winter in gebruik te kunnen nemen. Hoever dat is, laat hij uitzoeken. Maar vaststaat dat het minder zal zijn de 3 miljard kuub gas die dit jaar in Loppersum zou worden gewonnen.

Warme voeten

Ondanks aardbevingen en 38.000 schademeldingen mag de Nederlandse Aardolie Maatschappij dit jaar 39,4 miljard kuub Gronings aardgas winnen. De winning helemaal stopzetten wil de Raad van State niet. Dan kan niet worden voldaan aan de vraag in Nederland en elders in Europa.

Maar voor Loppersum geldt dat niet. Daar beeft de bodem het vaakst en het hevigst en weegt de rechter de veiligheidsrisico’s zwaarder dan de minister. Daar staan de belangen van de 10.000 Lopsters voorop en niet die van schatkist, warme voeten en leveringsverplichtingen.

„Omdat in Loppersum de veiligheidsrisico’s het hoogst zijn”, motiveert staatsraad Thijs Drupsteen. En omdat het aantal aardbevingen lijkt af te nemen als je de gaskraan dichter draait. Dat schrijft althans het Staatstoezicht op de Mijnen op basis van eerdere ervaringen met 80 procent minder gaswinning in Loppersum.

Een „ferme uitspraak” vindt Ymre Schuurmans, hoogleraar staats- en bestuursrecht in Leiden. En een gevoelige „tik op de vingers” van minister Kamp. „De rechter laat zien dat de economische en financiële belangen bij de gaswinning niet altijd voorgaan. In Loppersum prevaleert de veiligheid van de gedupeerde Groningers.”

Een opvallende uitspraak, beaamt Raymond Schlössels, hoogleraar staats- en bestuursrecht in Nijmegen. Deze rechter, zegt de hoogleraar, heeft „zijn nek uitgestoken en een krachtig signaal afgegeven. Ik ken nauwelijks voorlopige voorzieningen waarbij de uitspraak zo uitvoerig is uitgeschreven en beargumenteerd.”

Toch gaan de hoogleraren geen van beiden zover dat ze de uitspraak „baanbrekend” noemen „en een overwinning voor de gedupeerde Groningers”, zoals sommige Kamerleden doen. Dat is te vroeg gejuicht. Het gaat hier om een tussentijds besluit, benadrukken ze, waarbij de rechter volstaat met een belangenafweging.

Pas bij de inhoudelijke behandeling, gepland voor september, spreekt de rechter zich uit over „de rechtmatigheid van het gasbesluit”. Dan wordt beoordeeld of dit in lijn is met alle wetten en regelgeving. Is genoeg onderzoek gedaan? Zijn de veiligheidsrisico’s juist berekend? De keuzes onderbouwd? En doorstaat het besluit de toets van zorgvuldigheid?

Komt nog bij, waarschuwt Schlössels, dat goed denkbaar is dat het gas dat niet meer in Loppersum gewonnen mag worden, elders in het Groningenveld wordt opgepompt. Dat gebeurde vorig jaar en leidde tot meer bevingen in de regio Hoogezand-Sappemeer. „Dit is een uitspraak met veel mitsen en maren. Ook de controle is onduidelijk en er wordt nog van alles onderzocht.”

Leegtrekken

Toch vierden de actievoerders van de Stichting Vrienden van Groningen Centraal gistermiddag een klein feestje. Zij hadden de zaak aangespannen, samen met de Statenfracties van SP, CDA en GroenLinks in Groningen. Waar die drie partijen niet ontvankelijk werden verklaard, vonden de activisten wel gehoor bij de Raad van State.

Alleen al daarom, juichte de gedupeerde Bram Reinders, heeft de rechter „geschiedenis geschreven. Als actievoerders hebben wij onze tanden laten zien. Met succes. Voor het eerst bepaalt een rechter dat minister Kamp en de NAM niet zomaar Groningen kunnen leegtrekken. Wij blijven er alles aan doen om te voorkomen dat ze ons naar de Filistijnen helpen.”