OM: veel bewijs tegen separatisten

Vlucht MH17 lijkt inderdaad te zijn neergeschoten met een Boekraket afgevuurd door separatisten uit Oekraïne. Dat is althans het belangrijkste scenario dat het internationale justitieteam onderzoekt bij het achterhalen van de oorzaak van de crash op de middag van 17 juli vorig jaar.

Vandaag zijn nieuwe beelden en geluidsfragmenten vrijgegeven door het zogenoemde Joint Investigation Team (JIT) waarin politie en justitiediensten uit België, Australië, Oekraïne, Maleisië en Nederland samenwerken om de daders van de aanslag op MH17 voor de strafrechter te krijgen. Het team zoekt getuigen die informatie kunnen geven over het transport van het Boek-raketsysteem door een groep separatisten, die Bibliotekar wordt genoemd.

Het Boek-raketsysteem is op verscheidene momenten vóór en kort na de crash gesignaleerd, zo blijkt uit de informatie van justitie. De Boekraket werd vervoerd op een Volvo-truck die later in beslag is genomen. Op de ochtend van de crash kwam de combinatie aan in de regio. Overdag werd het raketsysteem vervoerd naar Torez, niet ver de van de rampplek.

Op de avond na de ramp met het toestel van Malaysia Airlines bespreken de separatisten waar de Boekraket naartoe moet. „Hij staat bij het checkpoint”, meldt een separatist tijdens een van de telefoongesprekken die zijn afgeluisterd door de inlichtingendienst van Oekraïne. Sommige critici betwisten de echtheid van de tapes, maar volgens justitie zijn de geluidsopnamen authentiek. Uit een telefoongesprek tussen separatisten, in de ochtend van 18 juli, valt op te maken dat de Boekraket inmiddels naar Rusland is gebracht. „Gisteren was een troep”, meldt een separatist. De ander: „De wagen is in Rusland.” De één: „Shit, gisteren heb ik gezegd dat ik het niet wist.” Twintig minuten later spreken de separatisten in een ander telefoongesprek over „een ramp”. Gemeld wordt dat de separatisten van Bibliotekar niet lang zonder wapens hoeven te zitten. „Er wordt een nieuw voertuig vanuit Rusland gebracht.”

Het Openbaar Ministerie (OM) in Nederland benadrukt dat het, ondanks het vrijgeven van de informatie, nog steeds niet onomstotelijk vaststaat wat de oorzaak van de crash is geweest. „Het is te vroeg om al conclusies te trekken over de oorzaak van de vliegramp.” Het opsporingsteam onderzoekt ook nog een ander scenario, namelijk dat MH17 doelwit is geweest van een aanval vanuit de lucht. Twee andere scenario’s, namelijk een terroristische aanslag en technisch falen, zijn afgevallen.

Getuigen wordt via websites, sociale media en reguliere media gevraagd informatie te geven over het transport van het raketsysteem, over de bemanning, en over het afvuren van de raket. Als getuigen bang zijn voor hun veiligheid, kunnen zij bescherming krijgen, zo meldt het internationale opsporingsteam op de eigen website www.jitmh17.com

Op donderdag 17 juli 2014 crashte om 16.20 uur de Boeing 777 boven het oosten van Oekraïne. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven. Onder de passagiers waren 196 Nederlanders. Van twee personen zijn nog geen stoffelijke resten gevonden. De Onderzoeksraad voor Veiligheid, die de toedracht van de crash onderzoekt, stelde eerder vast dat het toestel in stukken is gebroken „door een groot aantal objecten dat met hoge snelheid het toestel heeft doorboord”.

Vanaf de eerste berichten over de crash is veelvuldig de aanval met een Boekraket genoemd als waarschijnlijkste oorzaak. Een paar uur voor de aanslag werd de lanceerinstallatie gezien dicht bij de plek waar omwonenden later een raket zagen en hoorden opstijgen. Het rookspoor van de raket is vanuit Torez gefotografeerd en er zou ook een registratie zijn van de elektronische communicatie tussen raket en lanceerinstallatie. De onderzoeksgroep Bellingcat vond aanwijzingen dat de lanceerinstallatie uit Rusland kwam.

Een journalist van RTL, Jeroen Akkermans, vond in november rond MH17-wrakstukken in Oost-Oekraïne een aantal kleine scherven waarvan er ten minste één tot een Boekraket kan worden herleid. Het is een verroest, H-vormig stukje ijzer dat sterk lijkt op de fragmenten waaruit de fragmentatiemantel van een Boek-springkop is samengesteld.