Het blijft bij fantaseren over beter Oranje

Ook in zijn zwakste momenten heeft Guus Hiddink nog altijd de durf om zich af te zetten tegen het staketsel dat Louis van Gaal bouwde in Brazilië. Het was niet anders zaterdagavond laat na het gelijkspel tegen Turkije (1-1). „Het WK was prachtig qua resultaat, dat kan ik vier keer herhalen. Maar je kunt er ook een blik doorheen werpen en zeggen: dat was niet zodanig om je permanent tot de top van Europa te beschouwen, qua spel.”

Nee, het is niet top – voor zover dat nog moest worden aangetoond. Zonder straffe hand viel het Nederlands elftal na het WK ver terug en Hiddink schoot met zijn opstelling voor het duel tegen Turkije zaterdagavond in de reflex van ervaring boven vorm. Vier maanden na zijn enige overtuigende zege onder zijn leiding, tegen Letland (6-0), zette de onttakeling van Oranje zich zo onverminderd voort.

Hiddink had gedacht dat dit Oranje verder was, zei hij onlangs in een interview waarin hij terugkeek op de dramatische wedstrijden die het Nederlands elftal speelde sinds zijn terugkeer als bondscoach. Hij had alle recht dat te denken met een ploeg die derde op het WK was geworden, met jonkies die sindsdien transfers maakten naar de internationale (sub)top.

Maar Oranje, zal Hiddink opnieuw gehoopt hebben, was die aarzelingen en de onvermijdelijke terugval na het WK, nu toch voorbij. Hij zal rond de Kerst gefantaseerd hebben over het vervolg van zijn bondscoachschap, na de hem gegunde dan wel zelf afgedwongen doorstart eind vorig jaar.

Hij moet zich hebben verheugd op de terugkeer van Kevin Strootman, die net die weken voor Kerst weer zijn eerste wedstrijden speelde voor AS Roma na een ernstige knieblessure. Hij zal genoten hebben van de fitte Arjen Robben bij Bayern München, de enige international die dit decennium een constante was op wereldniveau. Hij zal watertandend hebben uitgekeken naar het experimenteren met zijn vondst: het partnerschap van Robin van Persie en Klaas-Jan Huntelaar, de twee spitsen die de bondscoach in hun 31ste levensjaar nader tot elkaar had gebracht onder het genot van Hiddinks smeermiddel voor alles: koffie.

Verlangen naar vloeiend voetbal

En hij dan, in die fantasie, als herboren leider die grip kreeg op Oranje, de stroeve pijnpunten kon isoleren en zo het verlangen naar vloeiend voetbal zou bevredigen. Dat zou zijn antwoord zijn op het betonvoetbal dat in Brazilië afgelopen zomer succes bracht op een WK waar Oranje meermaals door het oog van de naald was gekropen. Eindelijk zou hij zich van die speelwijze afzetten: met een klaterende overwinning tegen Turkije.

De realiteit bleek weerbarstig: Strootman had zich in januari opnieuw zwaar geblesseerd en ook de gekwetste Van Persie en Robben ontbraken. Zo bleef het bij fantaseren over een beter Oranje, van een ploeg die de middelmaat ontstijgt.

Hiddink zei dat hij dit elftal nog wel aan de praat krijgt, maar hij wist in de gauwigheid na de wedstrijd nog niet onder woorden te brengen hoe. Zijn positie staat „intern echt niet ter discussie”, aldus één van de KNVB-woordvoerders ter plaatse. Die reactie was slechts geloofwaardig nadat Huntelaar en Wesley Sneijder in de 92ste minuut, met Hiddinks toekomst in de waagschaal, redding brachten met een vreemdsoortige goal.

Dat terwijl Hiddinks avond niet aangenamer had kunnen beginnen met het resultaat dat Letland in Praag over de streep trok: 1-1 tegen Tsjechië, koploper in groep A. Oranje tartte het lot tegen Turkije, waarin het op de valreep een vijfde nederlaag onder Hiddink voorkwam. Daarmee heeft de kwetsbare ploeg directe plaatsing voor het EK nog net in eigen handen als het alle duels vanaf nu wint. Een miserabel scenario werd ternauwernood voorkomen nu Turkije in ieder geval vooralsnog onder nummer drie Oranje blijft. IJsland en Tsjechië staan respectievelijk vijf en zes punten los.

Geheel des Hiddinks viel de bondscoach in zijn basiself terug op bewezen krachten, ook al zou dat ten koste gaan van dynamiek in het team. Zo werd de rol van controlerende middenvelder toevertrouwd aan iemand „met meer bagage uit het verleden”: Nigel de Jong dus. En niet Jordy Clasie met diens, als hij het op zijn heupen heeft, splijtende passing. Op linksback begon de statische Daley Blind, niet de impulsieve Jetro Willems.

Schijnzekerheden

Het bleken schijnzekerheden die Hiddink had ingebouwd en zo maakte de bondscoach zich kwetsbaar voor het verwijt van favoritisme. Het zal hem frustreren dat net ‘old soldiers’ De Jong en de onder Hiddink weer bij Oranje aangehaakte Ibrahim Afellay niet brachten wat van internationals van hun statuur mag worden verwacht als de derde plaats, en de facto EK-kwalificatie, op het spel staat.

Maar ook de inmiddels ervaren centrale verdedigers Bruno Martins Indi en Stefan de Vrij, tegenwoordig werkzaam in landen waar verdedigen uitgevonden is, moesten weer door het stof toen Burak Yilmaz tot tweemaal toe mocht keren en schieten. Eén keer volledig vrijstaand zelfs, een schot dat nog gekeerd werd door Martins Indi. De tweede keer trof de Turkse spits doel en daarmee was het bekende script onder Hiddink weer ten uitvoer gebracht: machteloosheid met een 1-0 achterstand tot gevolg.

Winst is dat Nederland zich nu eens oprichtte, al had het met verzorgd voetbal weinig van doen. In de 62ste minuut al speelde Hiddink zijn enige troefkaart, Bas Dost. Precies een half uur later duwde Huntelaar zijn hoofd tegen een schot van Sneijder, die als één van de weinige internationals terug kan kijken op een geslaagde wedstrijd tegen zijn Turkse ploegmakkers van Galatasaray en co.

En nu? Hiddink voorspelde alvast „meerdere mutaties” in de opstelling voor het oefenduel tegen Spanje morgen en dan is daar toch de ruimte voor impulsen van een trappelende generatie. Pas in juni komt het Nederlands elftal daarna weer bijeen. Hiddink kan tot die tijd broeden op een geolied Oranje in de hoop dat die fantasie onder zijn bewind nog realiteit wordt.