VS vragen Den Haag hulp bij sluiting ‘Guantánamo’

De Verenigde Staten hebben Nederland kortgeleden verzocht twee gedetineerden uit de omstreden terreurgevangenis op Guantánamo Bay op te nemen die voor vrijlating in aanmerking komen. Dit bevestigen diplomatieke bronnen aan NRC Handelsblad. Minister Koenders (Buitenlandse Zaken, PvdA) zegt dat Nederland het verzoek nog “in beraad” heeft.

Onduidelijk is wie de twee gevangenen zijn en welke nationaliteit zij hebben. Het toelaten van ex-gevangenen uit ‘Gitmo’ ligt in Nederland gevoelig. Een meerderheid in de Tweede Kamer was tot nu toe tegen. Andere Europese landen namen al wel gevangenen op.

President Obama wil de gevangenis sluiten, maar mag van het Congres geen vrijgelaten gedetineerden in eigen land opnemen. In 2009 deed Obama al een vergeefse poging bij toenmalig premier Balkenende ex-gedetineerden naar Nederland te verplaatsen.

Of het kabinet ingaat op het verzoek is de vraag. Nog in december zei minister Koenders in de Tweede Kamer dat hij ‘twijfels’ had. Met een afwijzing van het nu geopenbaarde concrete verzoek riskeert Nederland wel een diplomatieke botsing met de VS.

Amerikanen verbaasd over mededeling Koenders

Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat de VS “er alles aan doen met onze naaste bondgenoten de sluiting van Guantánamo Bay te versnellen”. Enkele Amerikaanse bronnen reageren met verbazing op de mededeling van Koenders. Het is gebruik dat over dit soort zaken pas naar buiten wordt getreden als er een definitief besluit is genomen, om de kans op mislukking te verkleinen.

Koenders maakte dinsdagavond voor het eerst terloops melding van het verzoek van de VS. Dat gebeurde tijdens een debat in de Eerste Kamer over internationale veiligheidsstrategie, waar hij antwoordde op een vraag van senator Franken (CDA). Obama zei vorige week dat hij nog altijd spijt heeft dat hij de gevangenis niet op zijn eerste dag in het Witte Huis heeft gesloten. Sluiting was een verkiezingsbelofte uit 2008, die hij nooit heeft kunnen inlossen. De gevangenis werd in 2002 onder president George W. Bush geopend, als plek om gevangenen in de oorlog tegen terrorisme buiten het internationale recht om gevangen te houden.

56 gedetineerden mogen weg van eiland

Op dit moment zitten er nog 122 mensen vast, 56 van hen worden nergens van verdacht en mogen gaan. Obama schakelde tot nu toe 22 landen in om gevangenen op te nemen die niet terug kunnen keren naar hun land, bijvoorbeeld omdat vervolging dreigt. De ex-gedetineerden komen in hun nieuwe land op vrije voeten.

Tijdens een bezoek aan Obama in 2009 zette toenmalig premier Balkenende de deur op een kier voor het opnemen van ex-gedetineerden. Dit leidde tot protest in de Kamer. Een meerderheid zag de toekomst van de gevangenen als Amerikaans probleem.