Roze revolutie begon in Roermond

Gijsen, je bent zelf een flikker, hihaho!”, scandeerden demonstranten die op een zonnige zaterdag in april 1979 langs het bisschoppelijk paleis in Roermond liepen. Andere actievoerders droegen borden met teksten als ‘Een echte vent is het hele sacrament’ en ‘Met de hand op de gulp vragen wij om pastorale hulp’. Of de oerconservatieve bisschop Jo Gijsen die dag thuis was, blijft verborgen in de mist van de geschiedenis. In elk geval hielden politiefunctionarissen wacht in het paleis om te voorkomen dat de zaak uit de hand liep.

Op 20 juni wordt Roze Zaterdag in Maastricht gehouden. Voor het Centre Céramique in die stad is dat reden om stil te staan bij de Limburgse oorsprong van de jaarlijks terugkerende manifestatie. Afgelopen week opende de tentoonstelling „Gijsen, flikker op!” De bisschop en het ontstaan van Roze Zaterdag .

De allereerste editie, op 14 april 1979, paaszaterdag, was een demonstratie in Roermond naar aanleiding van een interview van het weekblad Elsevier met Gijsen. Die zei in het vraaggesprek dat Gods wetten heel duidelijk waren over homoseksualiteit. In zijn ogen mochten praktiserende homo’s niet ter communie gaan en dienden ze ook te worden uitgesloten van alle andere sacramenten.

Vijfhonderd demonstranten hadden de organisatoren van destijds al heel wat gevonden. Het werden er naar schatting drie- tot vijfduizend. Op de tentoonstelling geven foto’s en films een fraai beeld van de dag van toen.

Dagblad Trouw sprak in een hoofdredactioneel commentaar achteraf schande van „jonge knapen, die mal genoeg waren elkaar voor de camera zeer uitbundig en langdurig te zoenen”. Het CDA Limburg kwam in een brief terug op een eerdere adhesiebetuiging aan de actie. De leus „Gijsen, flikker op!” was verkeerd gevallen. Hetzelfde gold voor een foto van een demonstrant die in zijn blote kont voor een kruisbeeld stond.

Tijdens de tegelijkertijd gehouden Amstel Gold Race, iets zuidelijker in Limburg, werd een steen door de ruit van een auto van de NOS gegooid. Een aantal mensen was boos, omdat de omroep in hun ogen drukker was met verslaggeving over de demonstratie dan met berichten over de wielerklassieker. Maar in Roermond kwam het ondanks de onverwachts grote opkomst niet tot ongeregeldheden. Roze Zaterdag verliep waardig. Een traditie was geboren.

Voorvechter van homorechten Henk Krol pleit in een door de regionale omroep L1 gemaakte documentaire over de eerste Roze Zaterdag voor een monument in Roermond ter nagedachtenis aan de gedenkwaardige actie. Bij de opening van de expositie beloofde Marianne Smitsmans, destijds demonstrant en tegenwoordig wethouder voor GroenLinks in de Limburgse bisschopsstad, dat ze daar een lans voor gaat breken in het college van B en W.