Fargunda is gedood door dieren

Verkoolde resten en afval. Mannen die kijken naar de plaats delict, één legt het vast op zijn smartphone. Veel meer is er niet te zien op de foto die zaterdag groot in deze krant stond. Maar het bijschrift onder de kop ‘Hier lag een vrouw’ zal bij veel mensen voor koude rillingen hebben gezorgd. Op die plek, op klaarlichte dag in het centrum van Kabul, was een vrouw gedood. En vervolgens door een auto overreden. Verbrand. Haar lichaam werd in de rivier gegooid.

Reden: ze zou een koran hebben verbrand.

Ramil Rozbeh (24) zag de foto ook. Donderdag al las de Utrechtse geneeskundestudent het nieuws op Facebook. Hij negeerde de filmpjes. Wat hij toen nog niet wist, was dat het slachtoffer zijn nicht was. Het was Fargunda.

Hij spreekt nog in de tegenwoordige tijd als hij over haar praat: Fargunda is dertig jaar, Fargunda is lerares, Fargunda is de dochter van de pleegbroer van mijn vader. Om de bevestiging te krijgen dat zij het echt was, keek hij toch twee van de filmpjes die online staan. Daarin is te zien hoe mannen haar met stokken in elkaar slaan en zelfs op haar hoofd springen. „Ik weet niet of het de juiste beslissing was om ze te kijken”, zegt hij. „Het zijn dieren…”, herhaalt hij telkens. „Het zijn dieren die dit doen.”

Rozbeh zag Fargunda nooit in het echt. Toen hij vijf was, vluchtte hij met zijn Afghaanse vader (moslim) en Russische moeder (Russisch orthodox) uit Afghanistan. Maar één keer keerde hij terug in zijn geboorteland, in 2005, een periode waarin het relatief goed ging. Toch zijn de banden met de familie warm. Zeker met Fargunda’s zus, die ook in Nederland woont en nu door Ramils ouders wordt opgevangen. „Ze laat vrij weinig zien van haar emoties”, zegt hij. „Ik denk dat het nog heel lang duurt voordat ze het toelaat, het idee dat het waar is.”

Wat in ieder geval níét waar is, is dat Fargunda een koran zou hebben verbrand, zoals de mullah beweerde die de menigte opriep haar te doden. Totale onzin, volgens Rozbeh: bewijs is er niet. Ze was gelovig, waarom zou ze zoiets doen? En was ze geestesziek, zoals media berichtten? Natuurlijk niet, zegt hij. „Haar vader hoopte, door dat de wereld in te helpen, dat de belagers onze familie met rust zouden laten. Het was een wanhoopsdaad.”

Want in Afghanistan werkt het zo, legt hij uit: als jouw dochter iets verkeerds doet, komen ze bij jou langs voor gerechtigheid. Een koran verbranden is onvergeeflijk. Daarom vreest hij dat er nog meer slachtoffers vallen onder zijn familieleden. „Fargunda’s vader is ingenieur, tolkte voor de Duitse militairen. Iedereen kent de familie. Nu zitten ze ondergedoken in een buitenwijk van Kabul. Het enige moment dat ze naar buiten zijn geweest, was tijdens haar begrafenis. Dat moest onder begeleiding van een politie-escorte. Ze leven in doodsangst.”

De familie in Nederland probeert nu de Nederlandse staat te overtuigen om de familie te steunen en toe te laten tot de ambassade in Kabul. Er is een brief gestuurd naar de Tweede Kamer. Maandag staat er een stille tocht gepland door Amsterdam. Niet met een politieke boodschap, maar om de herinnering levend te houden.

Ook in Afghanistan is er protest. Onder de Talibaan werd steniging weliswaar regelmatig uitgevoerd, de publieke martelmoord leidde ook in Afghanistan tot massale verontwaardiging. Dinsdag was er een demonstratie die door duizenden mensen werd bezocht. Toen waren er al 42 mensen opgepakt, onder wie 20 agenten. Betogers riepen op de daders op te hangen.

Een vrouw is een halfmens

Ramil Rozbeh wil huisarts worden. Mensen beter maken. Dat mensen zo wreed kunnen zijn, kan hij niet begrijpen. Dat er jongens bij waren van een jaar of dertien al helemaal niet. Al kent hij de omstandigheden, de lange oorlogsgeschiedenis, de uitzichtloosheid. En weet hij dat het leven van een vrouw in Afghanistan minder waard is. Het verbaasde hem niet dat de politie niet ingreep toen Fargunda werd aangevallen. „Dat ze een aantal keer om hulp vroeg en de politie niets deed… Ik vind het zo erg.”

„Fargunda was ongetrouwd. Als je geen man hebt, betekent dat dat mannen zomaar dingen met je kunnen doen. Een man is een soort veiligheidscontract. Zij had daar geen behoefte aan, ze wilde niet door een man gedomineerd worden. Dan lig je er al snel uit. En geweld tegen vrouwen wordt niet bestraft. Iedereen komt er gewoon mee weg, dat is het punt. Als vrouw in Afghanistan ben je een soort halfmens.”

„Ik hoop dat de mensen zich nu afvragen: willen we zo leven? Als ze hun schouders ophalen en denken: dit gebeurt gewoon… Die gedachte verdraag ik niet.”