Daar zijn ze voorlopig nog niet uit

Stef van Weeghel, fiscalist van accountant PwC en hoogleraar internationaal belastingrecht in Amsterdam, illustreerde gisteren in de Tweede Kamer treffend hoe traag besluitvorming over lastige dossiers kan lopen. Van Weeghel was in 2009 door het kabinet-Balkenende IV aangesteld om onderzoek te doen naar de mogelijkheden voor een nieuw belastingstelsel. Toen zijn rapport verscheen, in april 2010, was het kabinet gevallen.

Het volgende kabinet bestelde, op verzoek van de Tweede Kamer, een nieuw onderzoek, bij een nieuwe commissie: de commissie-Van Dijkhuizen. Twee maanden later viel ook het kabinet-Rutte I. Voorzitter Kees Van Dijkhuizen (financieel directeur van ABN Amro) zette zijn studie niettemin voort en publiceerde zijn rapportage in twee etappes: in oktober 2012 en juni 2013. Op basis van dat rapport zou het kabinet aan slag gaan. De voorstellen van Van Weeghel werden terzijde geschoven.

Maar gisteren mocht Van Weeghel weer opdraven. „Tot mijn grote verrassing is mijn rapport weer uit de la gehaald”, zei hij tegen zijn gastheren. Van Weeghel was een van de vijftien genodigden van de vaste Kamercommissie voor Financiën voor een hoorzitting over een nieuw belastingstelsel.

Bont gezelschap

In afwachting van concrete voorstellen van het kabinet – staatssecretaris Wiebes (Financiën, VVD) heeft beloofd om daar voor de zomer mee te komen – wilde de Kamer nog maar eens de ideeën van (ervarings)deskundigen aanhoren. En dus trad een bont gezelschap van wetenschappers, vakbonden, ondernemers en fiscalisten aan. Ze kregen ieder twee minuten spreektijd – de meesten hadden van tevoren al wel een uitvoeriger exposé ingestuurd – waarin zij onderdelen van hun ideale belastingstelsel konden toelichten.

Vrijwel alle aspecten van belasting innen kwamen aan de orde: inkomstenbelasting, btw en accijnzen, box 2 voor ondernemers, aftrekposten, vermogensheffing, vergroening. Maar meer dan een uitwisseling van de reeds bekende standpunten was het niet. Want niet alleen Van Weeghel werd weer van stal gehaald, de commissie-Van Dijkhuizen was eveneens bij de hoorzitting vertegenwoordigd. Ook dat rapport ligt bij de meeste Kamerleden op het bureau.

Los van de algehele overeenstemming – het nieuwe belastingstelsel moet eenvoudiger worden en door lastenverlichting op arbeid werkgelegenheid opleveren – etaleerden de experts ook hardnekkige tegenstellingen. Net zoals die in de politiek bestaan. De btw kan wel wat omhoog. Nee, de btw moet juist omlaag! Milieuheffingen op vieze auto’s hebben geen effect. Internationale studies bewijzen juist van wel! Elke deskundige strooide met z’n eigen feiten.

Gevolg is dat de Kamerleden er niet al te veel wijzer van zijn geworden. Interessant hoor, om alles weer eens op een rij te krijgen, maar „niet veel nieuws”, reageerde PvdA’er Ed Groot. Jesse Klaver van GroenLinks hoorde vooral bevestiging van de bestaande tegenstellingen: „Alle belanghebbenden zijn er weer goed in geslaagd duidelijk te maken wat voor hen en hun achterban belangrijk is.”

Cadeautje van Vermeend

Behalve over lastenverlichting en vereenvoudiging hadden de experts consensus over het proces: dit zijn onze ideeën, maar de politiek beslist. Zo bezien heeft de hoorzitting de belastingherziening niet dichter bij gebracht. In deze kabinetsperiode, met regeringspartijen PvdA en VVD die het op fiscaal vlak principieel oneens zijn, is het in ieders ogen onmogelijk.

Ondernemer Willem Vermeend, als PvdA-staatssecretaris in 2001 verantwoordelijk voor het huidige stelsel, had voor zijn gehoor een tweeledig advies. Een bedachtzame voor de lange termijn: „Neem er de tijd voor. Maak het tot inzet van de volgende verkiezingen,” En een cadeautje voor de korte: „Begin met het verlagen van het belastingtarief in de eerste schijf.” Door de huidige economische meewind heeft het kabinet daar volgens hem 4 miljard euro voor beschikbaar. Vermeend: „350 euro voor iedere belastingbetaler. Daar kan niemand tegen zijn.”

Fiscalist Arjo van Eijsden van accountantbureau EY gaf het meest Haagse advies over de impasse op het belastingdossier. „Er zou een commissie moeten komen die de vereenvoudiging van het stelsel moet gaan onderzoeken.”