Banentombola bij VVD nog niet ten einde

Een Kamerzetel kwijt. Vier Kamerleden en twee bewindslieden vertrokken in drie weken, al dan niet met gedoe. En een belangrijke adviseur die ermee ophoudt. Bij de VVD draait op dit moment een ongekende personeelscarrousel.

Gistermiddag was de installatie van oud-VVD’er Johan Houwers als onafhankelijk Tweede Kamerlid. Hij vertrok twee jaar geleden uit de Kamer omdat hij verdacht werd van hypotheekfraude. Nu hij na een schikking in het strafonderzoek terugkeert, heeft de VVD hem geroyeerd. Door alsnog aanspraak te maken op de zetel – vrijgekomen door het vertrek van een andere omstreden VVD’er, Mark Verheijen – riep hij de toorn van vrijwel de hele Kamer over zich af.

Bij Houwers’ eedaflegging was de plenaire zaal gisteren dan ook praktisch leeg: veel fracties waren demonstratief weggebleven. Een niet eerder vertoond schouwspel in de Tweede Kamer. Afgezien van Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg feliciteerde niemand het nieuwe Kamerlid.

Na afloop legde Houwers voor de pers een verklaring af waarom hij tóch was teruggekeerd. De kern: volgens zijn „eigen integriteitsbeoordeling” kon hij het Kamerlidmaatschap wél aanvaarden. „Ik vind niet dat een misstap altijd een uitsluitingsgrond is.” Of zijn terugkeer was ingegeven door geldzorgen – Houwers zit in financiële problemen – wilde hij niet zeggen.

Intussen moeten bij de VVD nog drie andere Kamerzetels worden opgevuld: één van het opgestapte Kamerlid René Leegte (betaalde nevenfunctie niet gemeld) en twee van de nieuwe bewindslieden Ard van der Steur en Klaas Dijkhoff (Veiligheid en Justitie). Eén van die zetels wordt vandaag ingenomen door de onlangs afgetreden staatssecretaris Fred Teeven. Over ten minste één andere zetel leefden afgelopen dagen zorgen bij de VVD. Volgens de wet kan die namelijk worden geclaimd door Matthijs Huizing, een ander Kamerlid dat eerder moest vertrekken – wegens rijden onder invloed. Als ook Huizing de zetel zou innemen, dreigde opnieuw het Houwers-scenario, met verstrekkende gevolgen: de coalitie van VVD en PvdA is dan de meerderheid in de Tweede Kamer kwijt.

De opluchting was dan ook groot toen Huizing vanmorgen de VVD-fractie, na 48 uur bedenktijd, informeerde dat hij de zetel niet opeist. „De regel in de VVD is dat je niet binnen vijf jaar terugkeert als je eerder bent teruggetreden”, aldus Huizing. „Ik ben het niet eens met die regel. Maar ik ben loyaal aan de partij, dus respecteer ik hem.”

Deze week kondigde ook een VVD-veteraan en belangrijke steunpilaar van fractievoorzitter Halbe Zijlstra zijn vertrek aan. Henri Kruithof (63), hoofd voorlichting van de VVD-fractie, vindt het na veertig jaar op het Binnenhof „welletjes” en wil het rustiger aan gaan doen. Wat ook een rol speelt, zegt Kruithof – al is het niet doorslaggevend – is dat er op dit moment „veel negatieve energie” is op het Binnenhof. Kruithofs opvolger is afkomstig uit de media: Kees Berghuis, chef van de politieke redactie van RTL.