Houwers beëdigd - hoe staat het met al die minifracties in Den Haag?

Vanmiddag wordt Johan Houwers opnieuw beëdigd als Kamerlid. Vanwege hypotheekfraude mocht hij van de VVD niet terugkeren in de Kamer, maar besloot als eenmansfractie door te gaan. Houwers is bepaald niet het enige Kamerlid dat zich heeft afgescheiden de laatste jaren. Hoe staat het eigenlijk met al die kleine fracties? Een overzicht.

Eerst nog even over de zaak-Houwers. Johan Houwers is het VVD-Kamerlid dat medio 2013 opstapte nadat de rijksrecherche een onderzoek tegen hem had ingesteld op verdenking van valsheid in geschrifte, oplichting en witwassen. Doordat VVD-Kamerlid Mark Verheijen moest vertrekken na publicaties van NRC over dubieuze declaraties als gedeputeerde in Limburg, kreeg Houwers als volgende op de VVD-lijst de mogelijkheid terug te keren in de Kamer.

Vorige week maakte justitie bekend dat Houwers schuldig wordt geacht aan hypotheekfraude en dat hij een boete van 4000 euro heeft betaald. Daarop zei VVD-fractieleider Zijlstra dat hij niet langer welkom was bij de VVD, waarna Houwers besloot als eenmansfractie door te gaan. Over de reden van dat besluit zou Houwers later vandaag een toelichting geven. Zijlstra sprak vorige week over “zetelroof”, vicepremier Asscher (PvdA) noemde het handelen van Houwers “slecht voor het aanzien van de politiek”.

In totaal nu zestien Kamerfracties

Met het besluit van Houwers komt er wéér een fractie in de Tweede Kamer bij en heeft de coalitie van VVD en PvdA nog maar een nipte meerderheid van 76 zetels. In totaal kent de Kamer na de beëdiging van Houwers vanmiddag zestien fracties. Welke kleine fracties kent de Kamer ook alweer en hoe doen die het eigenlijk? Hun bestaan is niet eenvoudig, schreven onze politiek redacteuren Thijs Niemantsverdriet en Emilie van Outeren vorige maand in NRC Handelsblad (€):

Je hebt weinig spreektijd, kunt niet naar alle debatten toe, medewerkers en financiële middelen zijn beperkt. Je stem is zelden doorslaggevend, niemand heeft je echt nodig. Oud-partijgenoten maken gemene grapjes achter je rug of oordelen dat je hier niet meer hoort te zijn.

En toch vinden alle minifracties dat ze een rol van betekenis spelen, zo bleek uit gesprekken met ze. Ze krijgen relatief veel media-aandacht en vieren hun kleine successen. Bijna allemaal zijn ze een nieuwe partij begonnen en onverwoestbaar optimistisch over hun politieke toekomst. Hieronder een overzicht van de stand van zaken bij de huidige zes eenmansfracties/afsplitsingen.

50Plus & de fractie-Klein - allebei 1 zetel
50Plus ontstond eind 2010 toen de naam van ouderenpartij OokU in 50Plus veranderde. De partij, opgericht door huidig partijvoorzitter Jan Nagel, wist bij de Kamerverkiezingen van 2012 onder leiding van voormalig Gaykrant-hoofdredacteur Henk Krol verrassend twee zetels te behalen. In de jaren daarna kwam 50Plus vooral in het nieuws door intern gedoe:

• Krol moest opstappen als partijleider omdat hij in zijn tijd bij de Gaykrant geen pensioenpremies voor zijn werknemers had afgedragen.
• Hij werd opgevolgd door Norbert Klein, die in mei vorig jaar tot woede van het partijbestuur Kamerlid Martine Baay uit de fractie zette, waarna het bestuur het vertrouwen in Klein opzegde en hij uit de partij werd gezet.
• Daarna zaten er twee ’50Plussen’ in de Kamer, hoewel besloten werd dat Klein de naam niet meer mocht dragen.
• Henk Krol is inmiddels terug als fractievoorzitter wegens ziekte van Baay.

Alle interne problemen leidden opvallend genoeg niet tot minder sympathie onder de kiezers: 50Plus scoorde vorige week goed bij de Provinciale Statenverkiezingen en gaat daardoor in de Eerste Kamer waarschijnlijk van één naar twee zetels. In de Tweede Kamer vertolkt de partij steevast het geluid van de ontevreden ouderen, die door het kabinet zouden worden ‘uitgekleed’. Gisteren boekte de partij ook nog een klein succesje, liet Krol op Twitter weten:

HenkKrol Henk Krol Op verzoek van #50PLUS komt er een groot, breed Kamerdebat over Mantelzorg en de Participatiesamenleving. Dank aan de collega’s. 24 maart 2015 @ 14:57

Volgen

Norbert Klein gaat intussen ook stug door in z’n eentje. Hij is van zijn plan zijn termijn uit te zitten en heeft een eigen beweging opgericht, de Vrijzinnige Partij. Klein zei in NRC dat hij er wil zijn voor “onafhankelijke mensen”. “Ik vind bijvoorbeeld dat we eens serieus naar het basisinkomen moeten kijken.” Hij werkt op dit moment samen met Kees de Lange, senator voor de Onafhankelijke Senaatsfractie en ook ex-50Plusser

Groep Kuzu/Öztürk - 2 zetels
Kamerleden Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk, beiden van Turkse komaf, verlieten in november de PvdA-fractie na een ernstig intern conflict over het integratiebeleid van minister Asscher. De twee politici beschuldigden Asscher in Turkstalige media van “bevooroordeeld” optreden tegenover Turkse organisaties, waarna zij in de clinch kwamen te liggen met de rest van de fractie. Ze gingen samen verder en na een paar maanden hebben ze inmiddels een aantal medewerkers, stagiairs en een eigen fractiekamer.

Kuzu en Öztürk lanceerden vorige maand hun nieuwe partij, Denk. De twee politici pleiten onder meer voor een register dat de overheid “moet zuiveren van racisten”. Met hun nieuwe partij verwachten ze niet alleen stemmen te zullen halen bij migranten, maar ook bij “niet-moslims die het gure, rechtse klimaat zat zijn”.

Over Denk, de naam van de partij van Kuzu en Öztürk, is trouwens gedoe ontstaan. Vrijdag dient een kort geding van de GGZ in Friesland tegen de Kamerleden, die hen ervan beschuldigen de naam én het logo van de instelling te hebben gestolen. “De associatie die ontstaat met de politieke partij, is schadelijk voor ons imago”, aldus GGZ Friesland eerder.

Lees het hele interview (€) van NRC-redacteur Thijs Niemantsverdriet met Kuzu en Öztürk.

Groep Bontes/van Klaveren - 2 zetels
De PVV verloor de afgelopen jaren door interne strubbelingen een aantal Kamerleden. Een van hen is Louis Bontes, die in het najaar van 2013 uit de fractie werd gezet nadat hij openlijk kritiek had geuit op de gang van zaken binnen de PVV. Zo zei Bontes in een interview met NRC dat hij het onjuist vindt dat Wilders in de partij alle macht heeft:

“Ik vind het principieel onjuist dat één man de totale macht heeft. [...] Over wezenlijke dingen wordt bij ons nooit gesproken. Hoe zien we de toekomst, hoe besluiten we dingen?”

Een paar maanden na het vertrek van Bontes stapte ook Joram van Klaveren uit de PVV nadat Wilders op een verkiezingsbijeenkomst zijn ‘minder Marokkanen’-oproep had gedaan. Bontes en Van Klaveren begonnen ook een nieuwe partij, Voor Nederland (VNL). Volgens het duo is er behoefte aan een échte conservatieve partij, rechts van de VVD. “Wilders beloofde dat, maar hij schoof langzaam op naar de SP”, zeiden ze vorige maand in NRC. Voor Nederland komt bij de volgende verkiezingen waarschijnlijk met een bekende Nederlander als lijsttrekker.

De fractie-Van Vliet - 1 zetel
PVV’er Roland van Vliet stapte net als Joram van Klaveren op vanwege de ‘minder Marokkanen’-uitspraak van Wilders. “Ik moest voor mezelf iets goedpraten. Dat kan ik niet. Er zijn zoveel Marokkanen die het goed doen in Nederland”, zei Van Vliet in een toelichting. Bij andere Kamerleden had Van Vliet krediet opgebouwd vanwege de manier waarop hij het voorzitterschap van de parlementaire enqûetecommissie naar de woningbouwcorporaties invulde. Nu reist hij door het land om daarover presentaties te geven en viert hij kleine successen in de Kamer, zoals met een motie op fiscaal terrein.

Van Vliet is de eenige ‘eenpitter’ die geen eigen partij heeft opgericht. Hij zei vorige maand in NRC nog niet te weten of hij tot de volgende verkiezingen in de Kamer blijft. “Als ik ooit besluit eerder weg te gaan, krijgt de PVV mijn zetel terug, ik heb daar niet de minste moeite mee”, aldus Van Vliet.

Lees ook het achtergrondverhaal ‘De wereld van de eenpitters’ (€) uit NRC Handelsblad van 7 februari.