Hoe onvermijdelijk is een natuurramp?

Dit moet het jaar worden van een nieuw klimaatakkoord en nieuwe millenniumdoelen – die dit keer duurzaamheidsdoelen gaan heten, omdat armoedebestrijding onmogelijk is zonder aandacht voor duurzaamheid en omdat duurzaamheid alleen kan slagen als ook de armoede wordt aangepakt.

In het geweld van die twee thema’s, dreigt een derde onderwerp een beetje onder te sneeuwen: natuurrampen en mogelijkheden om de risico’s daarvan te reduceren. Daarover willen de Verenigde Naties een nieuw actieplan vaststellen. Dat moet de komende dagen gebeuren in het Japanse Sendai, waar een kleine 10.000 wetenschappers, beleidsmakers, mensen van hulporganisaties uit meer dan honderd landen bijeen zijn. (zie ook dit verhaal in NRC Handelsblad van vandaag)

Natuurrampen zijn weliswaar meestal onvermijdelijke gebeurtenissen, maar met goed beleid kan de schade door bijvoorbeeld aardbevingen, overstromingen, orkanen en vulkaanuitbarstingen wel fors verminderen. De kosten van natuurgeweld bedragen volgens een recent VN-rapport zo’n 250 miljard euro per jaar, een bedrag dat de komende jaren naar verwachting verder zal oplopen. Ieder jaar gaan 42 miljoen ‘levensjaren’ verloren (Als iemand van achttien jaar bij een ramp overlijdt is dat één mensenleven, maar tegelijkertijd zijn het tientallen productieve jaren. Zo wordt een mensenleven vertaald in economische schade).

Het Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction  is leerzaam voor het thema klimaat, omdat het heel goed de wisselwerking laat zien tussen menselijk handelen en natuur.

Mangrove

Neem de mangrovebossen. Die worden in sommige delen van Azië bedreigd door de garnalenteelt. Maar ze zijn belangrijk voor de  kustbescherming (en dus een natuurlijke buffer tegen overstromingen), een belang dat groter wordt als de zeespiegel stijgt.

Ander voorbeeld: verstedelijking gebeurt momenteel in razend tempo (naar schatting 60 procent van de stedelijke agglomeraties waar in 2030 mensen zullen wonen, moet nog worden gebouwd). Vaak ontbreekt een goede planning. Tegelijk leidt klimaatverandering naar verwachting tot meer extreem weer. Het gevaar van modderstromen door langdurige regenval neemt daardoor toe (meestal ik wijken waar de armere bevolking woont).

Onlangs bleek uit een onderzoek dat de oorlog in Syrië weliswaar niet het gevolg was van de langdurige droogte die het land teisterde. Maar dat die droogte, in combinatie met slecht watermanagement er wel aan heeft bijgedragen. Over dit thema schreef ik eerder een groot stuk (lees hier) en een blog (lees hier)

Klimaatverandering is in de bovenstaande voorbeelden niet de oorzaak van een ramp, maar eerder een katalysator voor meer schade. Dat laat het belang zien van de conferentie in Japan. Ook al zal daar het thema klimaat waarschijnlijk zoveel mogelijk gemeden. Niemand heeft zin het oeverloze debat tussen arme en rijke landen – over schuld en verantwoordelijkheid – dat klimaattoppen zo vaak verlamt.

Hoewel de conferentie over rampenbestrijding een beetje tussen wal en schip dreigt te vallen, is een goede uitkomst van groot belang voor de twee thema’s die dit jaar op de voorgrond staan.