VVD: laat de Kamer wetten aan de Grondwet toetsen

Niet de rechter, maar een aparte Tweede Kamercommissie Constitutionele Zaken moet wetsvoorstellen aan de Grondwet gaan toetsen. Dat stelt Tweede Kamerlid Joost Taverne (VVD) vanavond voor bij de behandeling van het voorstel van GroenLinks om wetten door de rechter aan de Grondwet te laten toetsen.

Vanavond behandelt de Tweede Kamer de tweede lezing van de Grondwetswijziging die GroenLinkser Femke Halsema dertien jaar geleden heeft ingediend. Maar haar plan haalt het niet. In elk geval VVD en CDA zijn tegen, waarmee voor GroenLinks de tweederde meerderheid is verkeken die in deze fase vereist is.

Het wetsvoorstel geeft burgers de mogelijkheid naar de rechter te stappen om te laten bepalen of wetten in overeenstemming zijn met de Grondwet. In de Nederlandse Grondwet is het de rechter nu expliciet verboden in beoordeling van de grondwettigheid van wetten en verdragen te treden.

Eerst was de VVD nog voor

De VVD-fractie stemde in de eerste lezing, inmiddels bijna tien jaar geleden, nog vóór Halsema’s voorstel. Nu zegt Joost Taverne dat een constitutionele toetsing door een individuele, niet-gekozen rechter de VVD niet democratisch genoeg is. Het is volgens hem exclusief aan het parlement om wetsvoorstellen te toetsen aan de grondrechten van burgers.

“Natuurlijk moeten wij als Kamerleden de hand in eigen boezem steken en kunnen we dat best duidelijker en zichtbaarder doen. Daarom stel ik een commissie voor die extra goed kijkt naar wetsvoorstellen waar evident grondwettelijke aspecten aan zitten.”

Die commissie moet dan zelf kunnen bepalen welke wetsvoorstellen zij zo’n extra behandeling in de Kamer geven.

Kamer stelt eigen commissies in

Tweede Kamerlid Liesbeth van Tongeren voert nu namens GroenLinks het woord over het wetsvoorstel constitutionele toetsing en gaat het “met verve verdedigen” ondanks dat het de komende weken in een stemming zal stranden. “Over een paar jaar haalt een GroenLinks-Kamerlid dit plan zeker weer uit de kast”, zegt ze.

Voor Tavernes voorstel om zo’n constitutionele commissie in te stellen is geen wetswijziging nodig. De Kamer stelt immers haar eigen commissies in. Taverne gaat het via de commissie Werkwijze Tweede Kamer proberen te regelen. Tegelijk heeft Taverne een initiatief lopen dat precies de andere richting opgaat dan het voorstel van GroenLinks, en daar is óók een Grondwetswijziging voor nodig: hij vindt dat rechters in Nederland niet langer aan internationale verdragen mogen toetsen.

Ook de SP zoekt naar een manier om de bescherming van grondrechten beter vast te leggen in wetgeving. Die zal vanavond aan het kabinet voorstellen om voortaan in elk wetsvoorstel een grondrechtenparagraaf op te nemen. Dan wordt de wetgever gedwongen er expliciet aandacht aan te besteden.

Lees ook in NRC Handelsblad een interview met Joost Taverne: Nederland moet weer over z’n eigen wetten gaan (€)