Proces tegen dader aanslagen Boston gaat nu echt van start. We praten je bij

Het heeft even geduurd, maar het proces rond de aanslagen tijdens de marathon van Boston in 2013 kan eindelijk écht van start. Gisteravond werd bekend dat, later dan gehoopt, een jury is geselecteerd. Een goed moment om je even kort bij te praten over de zaak en wat er de afgelopen maanden gebeurde.

Waar draait de zaak ook al weer om?

Terecht staat de inmiddels 21-jarige Dzhokhar Tsarnaev, die samen met zijn oudere broer Tamerlan op 15 april 2013 twee bommen liet ontploffen op en in de buurt van de eindstreep van de jaarlijkse marathon van Boston. Drie mensen kwamen om het leven, onder wie een achtjarige jongen. 262 anderen raakten gewond.

Drie dagen later schoten de broers, beiden etnisch Tsjetsjeens, een politieagent dood bij de universiteitscampus van het Massachusetts Institute of Technology (MIT), een universiteit in Cambridge, een voorstad van Boston. Hierop volgde een lange klopjacht op de twee, die ruim een dag duurde. Tamerlan Tsarnaev kwam tijdens die klopjacht om het leven na een schotenwisseling met de politie, zijn broertje Dzhokhar werd uren later gevonden in de tuin van een inwoner van Watertown, een andere voorstad van Boston. Hij had zich verstopt in een boot. Tsarnaev werd gewond gearresteerd.

Wat wordt Tsarnaev ten laste gelegd?

Tsarnaev worden dertig misdrijven ten laste gelegd, de meeste waarvan te maken hebben met terreur. Zo wordt hij onder andere verdacht van het maken en gebruiken van een massavernietigingswapen met dood tot gevolg en wapenbezit en -gebruik. Op zeventien van de dertig punten staat de doodstraf. Tsarnaev heeft verklaard op alle punten onschuldig te zijn.

Bekijk de gehele tenlastelegging.

Waarom is de zaak zo bijzonder?

Het proces tegen Tsarnaev is enorm. Het gaat hier om een zaak rond een van de grootste terreuraanslagen op Amerikaanse bodem sinds de aanslagen van 11 september 2001. Het wordt in de Verenigde Staten de belangrijkste zaak waarin de doodstraf op het spel staat genoemd sinds de zaak tegen ‘Oklahoma bomber’ Timothy McVeigh, die in april 1995 een vrachtwagen liet ontploffen bij een gebouw in Oklahoma City. 168 mensen kwamen om het leven, vele honderden anderen raakten gewond. McVeigh werd in 1997 ter dood veroordeeld en vier later geëxecuteerd.

De documentaire ‘Inside the Hunt for the Boston Bombers:

http://youtu.be/0qFmPjtftkE

Hoe werd de jury geselecteerd?

Op 5 januari begon de selectie van twaalf juryleden en zes reservejuryleden. Het begon met een groep van bijna 1.400 mensen uit het oosten van Massachussets, uit het district waar de rechtbank zich bevindt. Die kwamen allemaal op ‘sollicitatie’, een die begon met het invullen van vragenlijsten.

Om aanspraak te maken op een plek in de jury moesten mensen aan bepaalde basisvereisten voldoen (o.a. ten minste 18 jaar oud zijn, het Engels beheersen, geen mentale of lichamelijke afwijking hebben die mogelijk van invloed is, nooit veroordeeld zijn voor een misdrijf tenzij je naam in ere is hersteld). Maar verder mocht er geen sprake zijn van vooringenomenheid, mochten ze geen band hebben met de daders dan wel de slachtoffers en geen informatie hebben over de zaak.

Met een groep van 256 kandidaten werden gesprekken gevoerd, waarna er uiteindelijk 75 onder voorbehoud goedgekeurde mensen overbleven. Daaruit werden de achttien gekozen na bijdrage van de advocaten van beide partijen, die beide over 23 juryleden een veto konden uitspreken zonder daarvoor een reden te hebben. Verder mochten ze ook onderbouwd bezwaar maken tegen een onbeperkt aantal anderen.

Gisteravond werd dus bekend dat de jury rond is. Namen zijn onbekend, maar er is wel enige informatie bekend, die in een compleet overzicht op de site van radiozender WBUR uit Boston te zien is.

Zou jij aanspraak hebben gemaakt op een plek in de Boston-jury? Vul deze test in.

Waarom duurde die selectie zo lang?

De bedoeling was dat de juryselectie, misschien wel het belangrijkste onderdeel van zo’n proces, binnen drie weken rond was. Dat is bij lange na niet gelukt. Dat heeft met verschillende dingen te maken gehad. Ten eerste de omvang van de zaak, zoals eerder al gezegd. Daarnaast was de vraag vanuit de verdediging of er überhaupt wel een eerlijke, onbevooroordeelde jury kon komen. De verdediging heeft de rechter meermaals verzocht de zaak te verplaatsen naar buiten Massachusetts, aangezien de aanslagen in Boston de hele staat emotioneel geraakt hebben. Elk verzoek daartoe werd afgewezen.

Daarbij komt bovendien dat een basisvereiste voor juryleden is dat ze geen informatie over de zaak hebben. De aanslagen waren wereldnieuws, hoe kon iemand dan geen informatie over de zaak hebben?

Ten slotte was er ook nog een heel praktische reden waarom het zo lang duurde: het barre winterweer. Het openbare leven in Massachusetts raakte verlamd door de hevige sneeuwval in het oosten van de VS, waardoor het verhoor van potentiële juryleden enkele keren werd uitgesteld.

En wat nu?

Nu kan het daadwerkelijke proces dan eindelijk gaan beginnen. Voor vandaag staan de openingsverklaringen gepland. Het proces, dat naar verwachting zo’n drie à vier maanden zal duren, zal uit twee verschillende fasen bestaan: één waarin de jury gaat bepalen of Tsarnaev schuldig is en één waarin hij oordeelt over de strafmaat.

De centrale discussie de komende maanden: was de jongere Dzhokhar de onderdanige broer die alleen maar de aanwijzingen van de oudere, geradicaliseerde Tamerlan volgde of was hij wel degelijk bewust deelnemer aan de aanslagen? De verdediging zal het eerste proberen hard te maken, de aanklagers het tweede.

Het is onwaarschijnlijk dat Tsarnaev onschuldig bevonden gaat worden. De verdediging heeft eigenlijk maar één doel voor ogen: de doodstraf zien te voorkomen.

Lees ook: een profiel van Dzhokhar Tsarnaev bij Rolling Stone, verschenen in 2013.