‘We gaan de hennepteelt volledig de nek omdraaien’

Bart Nieuwenhuizen, hoofdofficier van justitie in Den Bosch, heeft binnen het Openbaar Ministerie de bijnaam Mister Hennep. De 56-jarige aanklager is al jaren actief bij de bestrijding van softdrugs, de voornaamste criminele activiteit in ‘zijn’ Brabantse arrondissement.

Nieuwenhuizen is blij met de wijziging van de Opiumwet waardoor vanaf 1 maart ook mensen en bedrijven die helpen bij de voorbereiding van illegale hennepteelt strafbaar zijn. „Telen was strafbaar, maar zij die hielpen gingen tot nu toe vrijuit. Dat klopte toch niet?”

Die helpers riskeren voortaan een gevangenisstraf of een geldboete. „Om te laten zien dat het ons menens is” worden de eerste controles al voorbereid. „We hebben besloten de hennepteelt volledig de nek om te draaien, want het is hard crime. Het gaat om georganiseerde, de samenleving ernstig ondermijnende misdaad, die bovendien heel schadelijk is voor de volksgezondheid. We moeten echt af van het romantische beeld van de tevreden stickieroker. Softdrugs maken gebruikers lamlendig.”

Openbaar Ministerie (OM) en politie hebben door de nieuwe wettelijke bepalingen meer mogelijkheden de zogeheten growshops aan te pakken. Dat zijn plekken waar telers benodigdheden kopen voor het kweken van cannabis, zoals bemesting, lampen en afzuigers. Deze winkels zijn „uitgegroeid tot draaischijf van de illegale hennepteelt”, zoals minister Opstelten (Veiligheid en Justitie, VVD) het noemde bij het aankondigen van de wet in 2011.

De nieuwe wet wordt volgens de hoofdofficier van justitie ten onrechte aangeduid als de anti-growshopwet. Het OM wil ook ondernemingen kunnen aanpakken die „minder zichtbaar” de hennepteelt bevorderen, zoals transport- en distributiebedrijven, verhuurders van loodsen en schuren.

„Ook de elektricien die in een woning voorzieningen maakt om honderden lampen te kunnen laten branden, de loodgieter die er een beregeningsinstallatie aanlegt of de aannemer die onder het boerenerf een ruimte maakt waar twee zeecontainers kunnen worden verstopt met ernaast een sleuf voor elektriciteit en luchtafvoer – dat soort mensen hebben straks een probleem”, zegt Nieuwenhuizen.

Wordt iedereen die zaken doet met een hennepteler straks vervolgd?

„De wet legt mensen geen onderzoeksplicht op. De caissière van de Gamma hoeft niks te vrezen. Het moet nadrukkelijk foute boel zijn. Als je twintig grote rollen met landbouw plastic, koolfilters en assimilatielampen verkoopt aan een man die het in de achterbak van zijn Buick propt, dan moet je je achter de oren krabben. Er is ook vaak een hechte samenwerking tussen growshop en teler. De shop eist dat in ruil voor materialen de eerste oogsten worden geleverd aan de eigenaar van de growshop.”

Hoeveel growshops zijn er in Nederland en wat gaat daar nu mee gebeuren?

„Er zijn er 56 met een gemeentelijke vergunning en nog enige honderden zonder vergunning. Er zal er geen een van overblijven. Ik geloof niet dat er een growshopmarkt is buiten de hennepteelt. Mensen die paprika of tomaten willen kweken, kunnen gewoon terecht bij de Boerenbond.”

Gaat er door de verboden nu niet een enorme onzichtbare nieuwe criminele markt ontstaan?

„Het is kiezen tussen twee kwaden. Er zullen bedrijven via internet spullen gaan verkopen, maar die gaan we ook platgooien. En de websites halen we uit de lucht. We gaan niet zitten miezemuizen met een huistelertje, maar we pakken wel de bedrijfsmatige teelt van hennep aan. Die is immers verweven met zware misdaad. Dan heb je het over liquidaties en mensen die heel veel geld verdienen. Dat heeft kwalijke effecten op de integriteit van de samenleving. En die gecontroleerde teelt die hier en daar wordt voorgesteld, leidt echt niet tot een fijne, gezellige samenleving. Dat gaat gewoon niet gebeuren omdat er altijd een groot circuit buiten de overheid om blijft bestaan.”

Rechters oordelen steeds coulanter over henneptelers, maar het OM gaat nadrukkelijk voor een strengere aanpak. Is die tweespalt binnen de rechterlijke macht niet gek?

„Rechters begonnen eerst het OM niet ontvankelijk te verklaren bij vervolging omdat teelt te lang zou zijn gedoogd. Nu komen er vonnissen waarin henneptelers schuldig worden verklaard zonder oplegging van straf. Rechters schrijven prachtig gemotiveerde vonnissen waarin ze keurige telers vrijuit laten gaan omdat ze netjes belasting betalen en de stroomrekening. Het OM is het niet eens met die opvatting en is daarom in beroep gegaan. Het is wel duidelijk dat er nog het een en ander moet uitkristalliseren in de jurisprudentie. We kijken met belangstelling uit naar het oordeel dat de Hoge Raad als hoogste rechter zal vellen.”

Ontstaat er binnen het OM geen debat over een andere aanpak van drugs?

„Het interne debat luidt vooral dat we weg moeten blijven van de politiek. Ik heb wel eens een officier van justitie horen zeggen: ‘Als ze morgen suikerbieten verbieden, ga ik boeren arresteren.’ Zo ver zou ik niet willen gaan, maar in zijn algemeenheid moet het OM zich niet met politiek bemoeien.”