‘Ik kreeg zestien jaar lang geen salaris’

Ze was jarenlang directeur van het Slotervaartziekenhuis – een onconventionele manager van het eerste geprivatiseerde ziekenhuis in Nederland. Onder haar leiding krabbelde de zieltogende zorginstelling op en maakte ze weer winst.

Maar aan dat succesverhaal kwam in 2013 een eind. Aysel Erbudak werd twee jaar geleden geschorst na een conflict en snel daarna ontslagen. Een machtsstrijd rond het ziekenhuis was het gevolg, een strijd die in de rechtbank nog voortduurt.

De onrust in het Slotervaartziekenhuis ontstond na het overlijden van Jan Schram, Erbudaks zakenpartner en grootaandeelhouder van het ziekenhuis. Schram en Erbudak deden sinds 1996 intensief zaken. Schram was een vastgoedmiljonair uit Beverwijk die vooral vermogend werd door projectontwikkeling en grondspeculatie. Gezamenlijk hadden zij bedrijven waarvan Erbudak vaak directeur was. Op die manier verwierven zij in 2006 ook de eigendom van het Slotervaartziekenhuis dat dreigde om te vallen door een schuld bij de Belastingdienst.

Een paar weken geleden deed de rechter uitspraak over Erbudaks ontslag en haar geëiste schadevergoeding. Vonnis: niet Erbudak, maar het ziekenhuis krijgt geld. Zij moet 1,7 miljoen euro terugbetalen – allemaal uitgaven die zij voor rekening van het Slotervaart deed, maar die volgens de rechter een privékarakter hadden.

Samen met een vorig vonnis moet u inmiddels meer dan 4 miljoen euro terugbetalen aan voormalige werkgevers.

„Ja, het is jammer dat die zaken door de rechtbank geïsoleerd zijn bekeken. In de ene zaak krijgt werkgever Slotervaartziekenhuis geld, in de andere A2 Antwoordservice, een callcenter dat mijn vorige werkgever was. In beide zaken claimde ik achterstallig salaris, maar bleef er een min over, waardoor ik juist moet betalen. De redenering is kennelijk: als je zoveel geld naar jezelf ‘getransporteerd’ hebt, dan moet het ergens zijn. Dat is niet zo. Schuldeisers zouden nu op een persoonlijk faillissement van mij kunnen aansturen.”

Waarom moet je naar beide zaken tegelijk kijken?

„Omdat mijn werkwijze met Jan Schram van groot belang is. Jan Schram deed altijd de financiën en ik het management. Ik heb zestien jaar gewerkt zonder salaris. Ik begrijp de kritische rapporten en uitspraken over mij, maar je moet kijken hoe wij altijd de geldstromen organiseerden. Nu worden achteraf alle zaken beschuldigend uitgelegd.

„Ik kreeg nimmer salaris bij de callcenters waaraan ik leiding gaf, ook niet bij A2 Antwoordservice [een callcenter dat grotendeels in handen was van Jan Schram en waar Erbudak, ook toen zij al bestuursvoorzitter van het Slotervaartziekenhuis was, tot 2010 directeur was, red.] Ik had een creditcard waarmee ik alle uitgaven deed, zowel zakelijk als privé. Kortom, privé liep er doorheen. Jan Schram zag al die uitgaven, niet één uitgezonderd. Er ging niet één cent de deur uit, zonder dat Jan dat had gezien. Hij kon zien waar ik at, wat ik uitgaf, alles. Hij splitste die uitgaven vervolgens tussen privé en zakelijk. Alle privé-uitgaven werden vervolgens in een rekening courant weggeboekt.”

Dus van de privé-uitgaven werd een schuld gemaakt?

„Ja, als het saldo op die rekening negatief was. Wij hadden groot vertrouwen in elkaar. Toen de voorzitter van de raad van toezicht in 2006 aan Jan vroeg waarom wij het ziekenhuis kochten, zei Jan: ‘Omdat Aysel het wil’. Hij zou er geen cent hebben ingestoken op basis van het track record van het Slotervaart. Hij deed het omdat hij in mij en mijn kunnen geloofde. Zo was onze vertrouwensband. De werkwijze met creditcard is bij A2 ontstaan en die is voortgezet bij het Slotervaartziekenhuis. De schuld bij de rekening courant stapelde zich in de loop der tijd op. Af en toe stelde de fiscus daar vragen over. Jan zat dan altijd te puzzelen hoe hij het fiscaal-technisch het beste kon organiseren. Ik heb nooit de indruk gekregen dat Jan mij in een benadeelde positie achterliet.”

Maar dat gebeurde wel?

„De accountant van A2 heeft mij wel honderdduizend keer gewaarschuwd en gezegd dat er afspraken op papier moesten komen. Dus of ik die huidige toestand over mezelf heb afgeroepen? Helemaal waar, heel stom. Ik heb verzuimd afspraken goed vast te leggen, dat werkt nu tegen mij. Dat kun je naïef noemen.”

Privébetalingen werden met de creditcard van het ziekenhuis gedaan.

„Dat klopt, maar het gros was zakelijk. Het idee was dat Jan Schram de privé-uitgaven later zou verrekenen met mijn salaris. Als ik bonnen onder ogen kreeg die privé waren, bijvoorbeeld omdat mijn dochter een taxi nam, zette ik dat er op. De rechter zegt dat het aan mij is om aan te tonen dat uitgaven zakelijk waren. Ik moet dus mijn onschuld bewijzen.”

De rechter redeneert dat de creditcard van het ziekenhuis alleen voor zakelijke uitgaven is en dat privé en zakelijk niet door elkaar moeten lopen.

„Er was niks geregeld. Er was geen directiereglement, er was geen declaratiereglement bij het ziekenhuis. Ik was gewoon werknemer. Maar de rechter woog dat anders. Het beeld is geworden: ik ben de gehaaide zakenvrouw die gesjoemeld heeft met zorggeld. Ik zit daar als verdachte.”

Is het niet makkelijk om te zeggen dat er geen regels voor declaraties bestonden?

„Nee, je moet kijken naar de rode draad, naar de praktijk die zestien jaar bestond tussen Jan en mij.”

U heeft het Slotervaart laten opdraaien voor een mislukte privé-investering van 1 miljoen in Turkije, zegt de rechter.

„Wat veel mensen door elkaar halen: het is niet zo dat wij het Slotervaartziekenhuis kochten en daarna activiteiten wilden uitbreiden in Turkije. Het is andersom. Het Slotervaartziekenhuis was een sluitstuk. Wij waren al eerder in Turkije begonnen. Eerst kochten we een ziekenhuis in aanbouw, daarna volgde de ontwikkeling van een resort en daarna kwam de overname van het Slotervaartziekenhuis.”

26 miljoen is wel veel voor een sluitstuk.

„Dat is niet waar. Er is veel meer geïnvesteerd in Turkije dan in het Slotervaartziekenhuis. De overname van het Slotervaart in 2006 gebeurde voor nul euro. Ik herhaal: nul euro. Het was de mooiste deal die ik ooit deed. Er werd 26 miljoen euro geleend aan het ziekenhuis, tegen 6 procent rente. Natuurlijk werd er risico gelopen op die lening, maar de marktrente is een stuk lager dan de 6 procent die het ziekenhuis over de lening betaalde.”

Maar gebruikte u nu heimelijk geld van het ziekenhuis voor privé-investeringen in Turkije?

„Dat is onzin, iedereen wist van dit project. Jan Schram en de andere leden van de raad van bestuur van het Slotervaart. Probleem is dat geldstromen vanuit A2, grootaandeelhouder Delta [de belangrijkste bv van Schram, red.] en het ziekenhuis met elkaar verweven waren.”

Er stroomt collectief geld door een ziekenhuis. Is het dan wenselijk dat daar andere geldstromen door heen gaan?

„Het Slotervaart liep risico met het project in Turkije. Dat is absoluut waar. Maar ik heb mij niet privé verrijkt. Je vindt in het Slotervaart niet één persoon die opdracht van mij kreeg om iets te verdoezelen, om dingen anders in de administratie te boeken. De jaarcijfers zijn de zeven jaar dat ik er zat gecontroleerd en goedgekeurd door KPMG.”

Er waren geen kanttekeningen in de management letters van de accountant?

„Alleen dat het onverantwoord was dat het salaris van de directeur niet was geregeld. Dat was het.”

Niets over manier waarop de credit card van het ziekenhuis werd gebruikt? Of over hoe uitgaven, privé en zakelijk, door elkaar liepen?

„Nooit iets van gehoord. Eigenlijk heb ik het slechtst gezorgd voor mezelf, dát kun je me verwijten. Als ik uit was op geld, was ik wel getrouwd met Jan Schram. Hij heeft me vaak gevraagd.”

U bent uitgeschreven in Nederland en woont nu in Istanbul. Is dat toeval?

„Al voor de overname van het Slotervaart was ik van plan een jaar in Turkije te gaan wonen. Het zat al in de pijplijn en is alleen iets versneld door de verwikkelingen hier.”

Het OM doet ook onderzoek naar de investering in Turkije. Waarom werd er 1 miljoen geboekt onder een valse omschrijving?

„Dat is een terugkerend misverstand. Het was een voorschot. Aan een normale factuur is de levering van spullen verbonden, maar dat geldt niet voor een voorschot. Die nota is vervolgens niet goed administratief verwerkt. Ik heb discussie hierover over mezelf afgeroepen. Mijn belangrijkste ontlastende getuige [Jan Schram, red.] is weggevallen. Ik heb de eerste slag verloren, maar er komt een nieuwe aan. En ik heb grote verwachtingen van de Ondernemingskamer, die ziet het wel. In hoger beroep komt misschien de ommekeer.”

Bij verslaggeving over het Slotervaartziekenhuis werken NRC Handelsblad en Het Parool samen. Dit interview werd gelijktijdig aan beide kranten gegeven.