We bewegen veel én zitten veel

Niemand in Europa zit zoveel als de Nederlanders. Dat verhoogt hun risico op sterfte en kwalen.

een onzer redacteuren

23 januari 2015

Leestijd 5 minuten

Het gaat, ondanks de economische crisis, best wel goed met de sport in Nederland. Nederlanders lijken niet zoveel te bezuinigen op sport. Ze zijn de afgelopen tien jaar zelfs iets meer en vaker gaan sporten. Tegelijkertijd zijn ze ook Europees kampioen zitten: gemiddeld liefst 6,8 uur per dag. Dat blijkt uit de Rapportage Sport 2014 van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), die vandaag is verschenen.

Ruim de helft van de Nederlanders (56 procent) sportte in 2013 wekelijks of vaker. Alleen Zweden, Denen en Finnen sporten meer dan Nederlanders. Tweederde van de Nederlanders beweegt voldoende volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen, of de fitnorm. Sporten is profijtelijk. Over het algemeen leven mensen die regelmatig sporten langer en lopen ze minder kans op chronische ziekten.

Zitten doet de gezondheidsvoordelen van regelmatig sporten echter deels teniet. En dan wreekt het zich dat de Nederlander te veel zit: op het werk, thuis, onderweg in trein of auto.

Uit het SCP-rapport blijkt dat we tussen de 6,8 en 7,4 uur ‘sedentair gedrag’ vertonen. Dat is royaal boven het Europees gemiddelde; De Europeaan zit 5,2 uur per dag. Andere Noord-Europese landen scoren ook hoog, maar komen lang niet in de buurt bij Nederland.

Waarom we zoveel zitten, vergeleken met de rest van Europa? Dat vraagt ook onderzoeker Claire Bernaards zich af. Zij doet bij TNO onder andere onderzoek naar zitgedrag. „Het onderzoek naar sedentair gedrag wordt pas sinds enkele jaren op grote schaal gedaan. Er zijn zoveel factoren waar je rekening mee moet houden, over tien jaar weten we misschien nog steeds niet waarom wij meer zitten dan andere Europeanen.” Zo maakt het SCP-rapport geen onderscheid naar soorten zitten en energiegebruik. Het maakt verschil of je als bestuurder in de auto zit of als passagier, of je aan tafel zit om te eten of om te werken.

Volgens Bernaards is het aantal uren dat Nederlanders zitten zo hoog door hun werk. „Het opleidingsniveau in Nederland en Noord-Europa ligt relatief hoog.” En bij hoge opleidingen, horen beroepen waarbij je zit.

Al dat zitten heeft gevolgen voor de gezondheid. Onvoldoende bewegen en langdurig zitten verhogen allebei de kans op ziekte en sterfte. Mensen die weinig zitten, leven langer, hebben minder kans op ziektes als type 2 diabetes, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker.

Meer dan een uur of tien per dag zitten verhoogt de kans op sneller overlijden met 40 tot 60 procent, vergeleken met mensen die minder dan vier uur per dag zitten, bleek al uit onderzoek van Hidde van der Ploeg, onderzoeker aan het VU Medisch Centrum.

Mensen die weinig sporten en veel zitten lopen ook meer kans op kwetsuren. En dat heeft ook een negatief effect op sportdeelname: wie geblesseerd is, gaat niet sporten. Sommige blessures leiden tot maatschappelijke kosten: mensen kunnen niet werken of hun kinderen naar school brengen.

Je loopt natuurlijk niet alleen blessures op door veel zitten. Je loopt ze vooral op tijdens het sporten. Sporten mag veel voordelen voor de gezondheid hebben, maar het aantal sportblessures is de afgelopen jaren wel toegenomen, blijkt uit het rapport. Elke duizend uur sporten leidt nu tot twee blessures, becijfert het SCP. Dat is 17 procent meer dan in 2007.

Die toename is vooral te wijten aan hardlopers, hockeyers en mensen die fitnessen. Hardlopen kent een relatief groot risico op een blessure, net als hockey. Iedere duizend uur dat elk van deze sporten wordt beoefend, ontstaan 5,6 hardloopblessures en 6,2 hockeyblessures.

De groei in blessures is voor een deel toe te schrijven aan de toegenomen populariteit van fitness en hardlopen. Veel mensen beginnen zonder professionele begeleiding of goed materieel aan deze sporten. De kans op blessures is dan groter.

De maatschappelijke kosten van al die blessures schat het SCP-rapport op bijna 1,5 miljard euro per jaar. Dan gaat het om 440 miljoen aan directe medische kosten, en 1 miljard aan verzuim.

Frank Smolenaers (30) Projectmanager bij Lava Design

Zit 8,5 uur per dag

Sport 5 uur per week

„Ik kijk er niet zo van op dat we veel zitten, maar zo’n 7 uur op een dag? Dat is écht veel. Ik maak me er zelf ook schuldig aan, ik zit zo’n 8,5 uur per dag. Eigenlijk veel te veel als ik er bij nadenk. Dat heeft vooral te maken met mijn werk. Alles wat ik doe, doe ik zittend: bellen, vergaderen of achter de computer. Eigenlijk best wel slecht. Mijn vader werkt veel staand, misschien moet ik daar ook maar aan gaan beginnen. Binnenkort gaan we verhuizen naar een ander pand, misschien dat ik daar wel meer staand ga doen. Dat is ook beter voor mijn houding. En om eerlijk te zijn, ik houd ook niet zo van stilzitten. Daarom sport ik regelmatig. Ik heb een racefiets, loop hard, doe aan fitness en spinning. Al die sporten nemen gemiddeld vijf uur per week in beslag. Hardlopen doe ik de laatste tijd niet meer: ik heb een lopersknie. De orthopeed zei dat ik schoenen moest laten aanmeten, dat kan helpen. Ik weet nog niet of ik dat ga doen. Ik ben geen topsporter.”

Willemijn Kornelis (35) Eigenaar Bebio.nl

Zit 7 uur per dag

Sport 5 uur per week

„Ik ben mede-eigenaar van een website over bewust leven en zou dus ook niet zoveel moeten zitten, maar doe dat toch. De hele dag door schrijf ik content voor de website, bel ik met bedrijven en maak ik afspraken, allemaal zittend. Dat vind ik ook wel normaal. Ik zit natuurlijk niet de hele dag. Ik heb twee kleine kinderen met wie ik ook in de weer ben. Stilzitten is er dan zeker niet bij, dat is ook een soort sport. En juist om al dat zitten te compenseren, doe ik veel aan sport. Momenteel doe ik vier keer in de week een uur crossfit. Dat is een manier van fitness die gewichtheffen, atletiek en gymnastiek combineert. Ook boks ik af en toe, en loop ik hard. Hiervoor zwom ik en deed ik mee aan groepslessen fitness. Blessures? Nee, die heb ik nooit gehad. Gelukkig maar.”

Daphne Adriaanse (45) Secretaresse bij Hoya Holding

Zit 9 uur per dag

Sport 7 uur per week

„Veel zitten én sporten? Dan heb je aan mij een goede. Ik doe mijn werk zittend, zes uur op een dag. Ik rijd naar en van werk – bij elkaar een uur – en ’s avonds zit ik ook een uur of twee. Als je dat bij elkaar optelt, is dat eigenlijk hartstikke veel. Daar heb ik nooit bij stilgestaan. Maar om het zitten te compenseren, sport ik veel. Dat heb ik altijd al gedaan. Groepslessen spinning en bodypump in de sportschool en hardlopen: ik sport bijna dagelijks, heerlijk. Het is leuk, daarom doe ik het. Geestelijk werkt het verruimend en fysiek is het ook erg belangrijk; je voelt je fit en energiek. Blessures heb ik bijna nooit, dat komt mede omdat ik alles begeleid doe. Als je kijkt naar al die budgetsportscholen, waar je geen of weinig begeleiding krijgt, dan snap ik wel dat je sneller een blessure oploopt. Iedereen loopt daar te hard van stapel, vaak zonder warming-up. Dat sporten op die manier niet goed is voor je gezondheid, dat snap ik wel. Maar dat zitten ook ongezond kan zijn? Ik dacht altijd wel goed bezig te zijn, omdat ik zoveel sport. Ik ga er nu wel over nadenken: wat betekent dit voor later, als ik ouder ben en minder sport en misschien nog meer zit?”

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 23 januari 2015.

NRC Handelsblad

Sport

We bewegen veel én zitten veel

NRC Handelsblad

Gerelateerd in ons archief

Gerelateerd in ons archief

Gerelateerd in ons archief