Latere schooltijden zinloos voor pubers

Pubers hebben een dagritme van 25 uur dus de school zou de openingstijd elke dag een uur verder moeten schuiven. Beter om de nachtrust niet te verstoren met ge-app en ander fel licht vlak voor het slapen, meent hoogleraar neurofysiologie Joke Meijer.

Moet de school later beginnen om rekening te houden met pubers? De vraag of we de schooltijden moeten aanpassen krijgt steeds meer aandacht. Wat is precies het probleem waar we voor staan? Jonge mensen hebben vaak moeite om de eerste uren van de dag alert te zijn en komen pas later op gang. Dit heeft te maken met onze hersenfuncties die over de dag niet constant zijn maar variaties vertonen. Ons prestatievermogen ’s nachts is bijvoorbeeld hetzelfde als ons prestatievermogen overdag na het drinken van twee glazen wijn. De ritmes in hersenfuncties worden aangestuurd door de biologische klok die in het evolutionaire oudste deel van de hersenen ligt. Het ritme van de klok is niet precies 24 uur maar wat trager en daardoor langer dan één dag. Gemiddeld is de omlooptijd van de klok 24,3 uur. De meeste mensen hebben daarom in het weekend de gewoonte om wat later naar bed te gaan en langer uit te slapen en avondmensen hebben dat nog sterker. Op maandagochtend hebben zij dan een kleine jetlag te verwerken.

Adolescenten hebben net als avondmensen de neiging om laat naar bed te gaan en lang uit te slapen. In de ochtend hebben ze moeite om op gang te komen en is hun lichaam nog niet helemaal voorbereid op de dagelijkse activiteiten. Onder invloed van licht in de vroege ochtend versnelt de klok – wat wenselijk is. Avondmensen doen er daarom goed aan om ’s ochtends voor veel verlichting te zorgen. Of het nu gaat om kunstlicht of natuurlijk licht maakt niet veel uit. Licht in de late avond werkt juist averechts, en vertraagt het ritme nog verder. Hierin is de mens niet uniek, want alle levende organismen, zoals planten, eencelligen en zoogdieren hebben deze reactie op licht. Ook de productie van het slaaphormoon melatonine is lichtafhankelijk en komt later op gang na blootstelling aan licht in de avond.

Momenteel wordt gediscussieerd over de vraag of scholen later moeten beginnen. Hoewel dit plan op het eerste gezicht onmiddellijk aan de behoeftes van pubers lijkt te voldoen, is het effect niet structureel. Vergelijk het met de overgang naar de wintertijd. Even is het een verademing voor avondmensen om wat later op te staan, maar na enkele dagen voel je dit voordeel niet meer en ben je aan het nieuwe tijdschema gewend. Je zou dan, bij wijze van spreken, opnieuw de klok een uur willen verzetten.

Lees vanmiddag verder in NRC Handelsblad: ‘Latere schooltijden zinloos voor pubers’ (€)