Groep acht heeft niet veel te kiezen

Basisscholen nemen dit jaar verplicht een eindtoets af bij leerlingen van groep acht. Dat hoeft geen toets te zijn van de bekende toetsenmaker Cito. Ook twee andere aanbieders zijn toegelaten tot de markt. Maar dat is niet voor iedereen even duidelijk.

Ruim vijftig scholen hebben zich nu gemeld bij Bureau ICE uit Culemborg. Het bedrijf, dat al 25 jaar reken- en taaltoetsen voor het voortgezet onderwijs en het mbo maakt, biedt de IEP Eindtoets aan. Het loopt niet storm. Maar elke dag komt er een school bij, dus het bedrijf is niet ontevreden, zegt directeur Karen Heij. Voor het einde van deze maand moeten alle circa 6.500 basisscholen in Nederland een keus hebben gemaakt. „Dus we hebben nog een paar weken.”

Hoeveel scholen zich hebben gemeld bij de andere nieuwe partij, onderwijsbureau A-Vison, is onduidelijk. Het biedt dit jaar de digitale eindtoets Route8 aan, en daarover willen ze alleen zeggen dat ze „blij zijn met alle aanmeldingen”. Maar duizenden scholen verwachten ze niet.

Het is voor de bedrijven lastig om zich in te vechten in de markt. Toetsinstituut Cito produceert niet als enige eindtoetsen, maar heeft feitelijk wel een monopoliepositie. Het College voor Toetsen en Examens (CvTE) heeft de wettelijke taak jaarlijks een centrale eindtoets beschikbaar te stellen. Het vraagt het Cito die te maken.

Maar scholen hoeven dus niet voor het Cito te kiezen. Ze mogen gebruikmaken van andere aanbieders. Vanaf volgend jaar mogen dat écht alleen leveranciers zijn die eindtoetsen maken die door het ministerie zijn goedgekeurd, zoals Route8 en IEP. Maar in de communicatie naar de basisscholen is dit niet altijd even duidelijk. Zo prijst het CvTE op zijn site alleen het Cito aan: „De Eindtoets van Cito heeft ruim 45 jaar bewezen een goede voorspeller te zijn van de best passende brugklas per leerling. Uit doorstroomonderzoek blijkt 80 procent van de leerlingen een paar jaar later op het geadviseerde vervolgonderwijs te zitten.”

Voetnoot

Het CvTE stuurde vorig jaar november een brief naar alle scholen om de Cito-eindtoets aan te bieden. Daarmee wekte het de indruk dat Cito de aanbevolen toets zou zijn. Slechts in een voetnoot stond dat ook „eventuele” andere eindtoetsen beschikbaar waren. En dat terwijl de twee nieuwe aanbieders al bekend en goedgekeurd waren.

Dat schoot Verus, de vereniging van christelijke scholen, in het verkeerde keelgat. Ze schreef het CvTE een brief. Ook Tweede Kamerlid Michel Rog (CDA) was boos. Hij stelde staatsecretaris Sander Dekker (Onderwijs, VVD) vragen, want zo was voor scholen nog niet duidelijk dat er iets te kiezen viel. En dat was juist waar het CDA zich, met D66 en SGP, hard voor had gemaakt.

Het antwoord van Dekker, half december, vond Rog niet bevredigend. De staatssecretaris liet weten dat het CvTE scholen niet uitgebreid hoeft te informeren over de andere aanbieders van eindtoetsen. Dat zelfde antwoord gaf het CvTE aan Verus. Dekker had de scholen bovendien al geïnformeerd over de mogelijkheid te kiezen tussen de drie leveranciers.

Rog: „Dat neemt niet weg dat Cito overal dominant onder de aandacht wordt gebracht en er zo geen gelijk speelveld is voor andere eindtoetsaanbieders.”

De concurrentie zelf zegt er wel vertrouwen in te hebben. Ze vinden dat ze een goed product hebben, dat zich onderscheidt van het Cito. Zo biedt Route8 een ‘digitale adaptieve toets’. Die past zich aan het niveau van de leerling aan, legt woordvoerder Irene Fokkens uit. Als een leerling goede antwoorden geeft, schotelt het online computerprogramma moeilijker vragen voor. Een kind dat minder goed presteert, krijgt minder ingewikkelde vragen. Dat levert volgens Fokkens niet een te makkelijke toets op. „Alle leerlingen worden maximaal uitgedaagd.” Bovendien ondergaan leerlingen minder stress door deze manier van toetsen. Ze hoeven niet de frustratie van te moeilijke toetsvragen te ervaren.

Voor de toets van Route8 kan niet tevoren worden geoefend. Met opzet, legt Fokkens uit. De afgelopen jaren was het populair om kinderen intensief te laten oefenen voor de eindtoets. „Wij vinden dat je kinderen niet te veel druk moet opleggen.”

De eindtoets is bedoeld om het niveau van de leerling te bepalen. „Niet meer en niet minder.” Route8 is in twee tot drie uur gemaakt – bij Cito duurt de toets drie ochtenden.

Toets past bij belevingswereld

Bij de IEP Eindtoets, van Bureau ICE uit Culemborg, schrijven de leerlingen de antwoorden op in het vragenboekje. Dat is veel fijner voor de kinderen, zegt directeur Karen Heij. „Dan raken ze de kluts niet kwijt op een apart antwoordblad.”

Bovendien passen de vragen bij de belevingswereld van de kinderen. Dus verstuurt Kees een e-mail aan een klasgenootje om haar uit te nodigen voor zijn verjaardag. „Kinderen herkennen zich in de voorbeelden en lezen daardoor makkelijker de teksten.”

De rekenopdrachten zijn weinig talig. „Zodat ook kinderen die minder goed zijn in begrijpend lezen, de sommen goed kunnen maken.”

Directeur Heij benadrukt dat de kwaliteit van de toets goed is. „Daar heeft het ministerie streng naar gekeken.”

En scholen hoeven niets te betalen. De kosten van de toets zijn voor rekening van de overheid. Heij: „Dus de enige vraag is: welke toets past het best bij de kinderen van uw school?”