Gevreesde Oegandese strijder geeft zich over

Dominic Ongwen werd als jochie van tien jaar gekidnapt door het Verzetsleger van de Heer (LRA) en moest als kindsoldaat vechten voor de van oorsprong Oegandese terreurorganisatie. Ondanks – of misschien wel dankzij – het feit dat hij zo bruut behandeld werd door het LRA, groeide hij uit tot een zeer gevreesde LRA-strijder, een vertrouweling van de internationaal gezochte Joseph Kony.

Verrassend genoeg gaf Ongwen zichzelf dinsdag over aan Amerikaanse militairen in de Centraal-Afrikaanse Republiek. Gisteren werd zijn identiteit bevestigd.

Ongwen werd een van de belangrijkste medewerkers van LRA-leider Joseph Kony. Ongwen gaf leiding aan een van de vier LRA-brigades en hij was lid van het Centrale Altaar, het hoogste besluitvormingsorgaan binnen het LRA.

In 2002 en 2003 leidde hij met zijn Sinia-brigade een militaire campagne in de districten Lira en Teso in Noordoost Oeganda. Er vonden confrontaties plaats met het Oegandese leger maar zoals gebruikelijk richtten de LRA-strijders zich op burgers. Ruim 2.000 burgers werden vermoord en 3.000 ontvoerd.

Strafhof

Ongwen bouwde een reputatie op dat hij ongeschonden uit iedere veldslag tevoorschijn kwam. In 2005 werd hij echter samen met Joseph Kony en drie anderen aangeklaagd door het Internationaal Strafhof in Den Haag. Het Strafhof beschuldigde hem van misdaden tegen de menselijkheid en van oorlogsmisdaden, zoals slavernij, verminking, moord, plundering en het opzettelijk aanvallen van burgers.

De aanklacht tegen Ongwen is een unicum: nooit eerder werd z’n jonge strijder aangeklaagd wegens oorlogsmisdaden. Hij zou nu rond de veertig zijn. Het is onduidelijk of hij naar het Strafhof in Den Haag zal worden gevlogen om berecht te worden.

Ongwens aanzien binnen het LRA bleef na de aanklacht toenemen en twee jaar later benoemde Kony hem tot hoofd van militaire operaties. Daarmee werd hij de tweede sterkste man binnen de beweging. Ongwen kwam door zijn promotie steeds dichter bij Kony te staan, die paranoïde is en niemand vertrouwt.

Kony liet in 2007 zijn naaste medewerker Vincent Otti vermoorden. Vorig jaar bevorderde hij een van zijn tientallen zonen tot commandant omdat veel naaste medewerkers waren gesneuveld of zich hadden overgegeven.

Ongwen bleef Kony trouw maar toch is het onwaarschijnlijk dat met Ongwen in detentie de arrestatie van Kony dichterbij komt. Het LRA is al lang geleden uit Noord-Oeganda verdreven en is sinds enkele jaren opgesplitst in verscheidene kleine eenheden die zwerven door een uitgesterkt en moeilijk begaanbaar gebied dat zich uitstrekt over Noordoost-Congo, Zuid-Soedan en de Centraal-Afrikaanse Republiek. Over Kony is vaak gezegd dat hij zich in Soedan ophoudt en daar bescherming krijgt van het Soedanese regeringsleger.

Anarchie

Het LRA bestaat tegenwoordig uit niet meer dan vijfhonderd man en wordt opgejaagd door een pan-Afrikaanse vredesmacht, geassisteerd door driehonderd Amerikaanse militairen. Het LRA slaagde er de afgelopen twee jaar nauwelijks meer in grote terreuraanvallen uit te voeren. De anarchie die afgelopen jaar uitbrak in de Centraal-Afrikaanse Republiek speelde het LRA in de kaart en gaf de terroristen de kans kindsoldaten te rekruteren en te handelen in ivoor en grondstoffen. Maar het is nu bovenal een beweging die bestaat uit wanhopige strijders die proberen te overleven.