Rechter: ook Rijk moet bed, bad en brood bieden

Het Rijk moet zelf opvang regelen voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Gisteren bepaalde de rechtbank in Utrecht in twee zaken van mensen zonder een verblijfsstatus dat staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie, VVD) moet voorzien in nachtopvang, een douche, ontbijt en een avondmaal.

Bed, bad, brood

Nadat de rechter vorige week gemeenten al had gedwongen om ‘bed, bad en brood’ te bieden, geldt die verplichting nu dus ook voor het Rijk. Daarmee sluit het juridische net zich verder rond het kabinet. De VVD is tegen opvang van uitgeprocedeerden, de PvdA juist vóór.

Noodmaatregel

Uitzonderlijk is dat de rechtbank in beide gevallen „gelet op de omstandigheid dat het winter is” een voorlopige voorziening heeft getroffen. De staatssecretaris moet vanaf vandaag voorzien in opvang. Dat noemt de rechter een „noodmaatregel”.

Verplichting voor staat

Volgens staatssecretaris Teeven is opvang al mogelijk voor mensen zonder verblijfspapieren, als zij maar meewerken aan terugkeer. Die voorwaarde mag de staat volgens de rechter niet handhaven: „Er rust een positieve verplichting op de staat om onderdak, eten en kleding te verstrekken.” Als die opvang uitblijft, schendt de staat artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het recht op eerbiediging van het privé- en gezinsleven.

Nederland schendt internationale rechten

De rechtbank verwijst naar de uitspraak van het Europees Comité voor Sociale Rechten (ECSR), dat in november bepaalde dat Nederland internationale rechten schendt door geen opvang te bieden. Het kabinet wacht met een besluit op het oordeel van het Comité van Ministers, dat in het voorjaar van 2015 wordt verwacht. Alleen de staat heeft volgens de rechtbank „niet gemotiveerd waarom aan de gezaghebbende beslissing van het ECSR voorbij kan worden gegaan”.

D66 wil debat

D66 heeft schriftelijke vragen gesteld aan staatssecretaris Teeven over de uitspraken en wil direct na het kerstreces een debat met hem over de opvang. „De rechter is duidelijk: Teeven moet aan de bak”, zegt Tweede Kamerlid Gerard Schouw van D66.

Wie het uitvoert, is onduidelijk

Welke overheidsinstantie uiteindelijk opvang van illegalen gaat uitvoeren, is er met deze uitspraken niet per se duidelijker op geworden. Dat zegt de advocaat van de twee asielzoekers, Pim Fischer. „De staat had steeds principiële redenen om opvang af te wijzen, de gemeenten vooral financiële.”

Brief van de gemeente

De Vereniging Nederlandse Gemeenten schreef vorige week een brief aan Teeven, waarin nogmaals wordt benadrukt dat de gemeenten vinden dat het Rijk de opvang moet betalen. Kosten zouden rond de 15 miljoen euro liggen. „Het Rijk slaagt er door de weerbarstigheid van de problematiek niet in om een aanzienlijk deel van de uitprocedeerden het land tijdig te laten verlaten.”