Bonje met de baas? Práát erover

Op de ochtend dat de werkneemster van een klein bedrijf zich ziek meldde, werd haar baas zo kwaad dat ze er bang van werd. Ze deed aangifte bij de politie wegens bedreiging. Ze konden niet meer samenwerken en kwamen terecht bij een mediator.

Daar vertelde de werkgever dat hij nooit van plan was geweest haar écht iets aan te doen. Paniek had hem parten gespeeld: het was crisis binnen het bedrijf en nog een zieke kon desastreuze gevolgen hebben. Zij vertelde dat ze met de aangifte haar gezin wilde beschermen voor het geval dat hij de daad bij woord zou voegen. Conclusie: na het derde gesprek sloten ze vrede.

Ieder jaar vinden er zo’n tweeëntwintigduizend van dit soort werkgerelateerde mediations plaats. En dat aantal zal waarschijnlijk toenemen. Aanstaande maandag vergadert de Tweede Kamer over een initiatiefwet waarin staat dat mediators een vaste plek moeten krijgen binnen het burgerlijk en bestuurlijk recht. Volgens het wetsvoorstel krijgen mediators beroepsgeheim en de mogelijkheid om direct naar de rechter te stappen, bijvoorbeeld om een geschil voor te leggen. Advocaten zouden verplicht moeten worden mediation te overwegen vóórdat ze naar de rechter stappen.

Geheimhouding is belangrijk

Jan Plevier is mediator, en ziet dat conflicten op het werk in de meeste gevallen niet over zaken gaan, „maar over menselijke verhoudingen en slechte communicatie”. Geheimhouding is een belangrijke vereiste bij mediation, vandaar ook dat hij bij het bovengenoemde conflict, waar hij mediator was, geen namen mag noemen.

Een andere voorwaarde van mediation is vrijwillige deelname. Mensen moeten bereid zijn om kritisch naar zichzelf te kijken en te luisteren naar de ander. Aan het begin van het eerste gesprek is dat vaak moeilijk. Plevier geeft dan ruim baan aan verwijten. En ja, dan wordt er ook weleens met voorwerpen gesmeten. Gaandeweg zakt de emotie en is er aandacht voor de oplossing van het probleem. Plevier: „Het doel van mediation is om begrip te krijgen voor elkaar.”

„In 80 procent van alle mediations wordt er een oplossing gevonden en een jaar na de mediation kijkt 65 procent van de deelnemers er nog steeds tevreden op terug”, weet directeur van de Mediatorsfederatie Daan de Snoo.

„Een gerechtelijke procedure werkt polariserend, terwijl je tijdens mediation gedwongen wordt om je in iemand te verplaatsen”, vertelt Frans Scheefhals. Als hoofd Juridische zaken van Mediq heeft hij al meerdere keren gebruikgemaakt van mediation. „Zelfs als het gaat om een zogenoemd exit-gesprek is het prettig dat je elkaar daarna nog gewoon in de ogen kunt kijken.” Bovendien is zijn bedrijf met mediation vaak goedkoper uit. Een mediation duurt gemiddeld 6 tot 8 uur á 150 tot 250 euro per uur.

Ook een werknemer in de toerismesector heeft goede ervaring met mediation. Toen hij een nieuwe functie kreeg binnen zijn bedrijf liet zijn nieuwe baas hem veel minder vrij dan hij gewend was. Het conflict hierover liep zo hoog op dat het een van de aanjagers was van plotselinge angst- en paniekaanvallen. „In de gesprekken met mijn werkgever om tot een oplossing te komen voelde ik me niet begrepen.” Toen hij eigenlijk al ontslag wilde nemen, vroeg zijn werkgever er een mediator bij.

Leef je in

Voor het eerste gesprek met de mediator had de werknemer in toerismesector zijn hele verhaal op papier gezet. „Ik vertelde over mijn moeilijke privésituatie waarvoor thuiswerken belangrijk was.” De mediator vroeg onder meer naar het achterliggende doel van het werk: was het daarvoor echt nodig altijd op kantoor te zijn? „De mediator kan met zijn onafhankelijke positie makkelijker kritische vragen stellen aan mijn baas dan ik.” Tijdens het laatste mediationgesprek maakten ze een schema zodat de werknemer deels thuis kan werken.

„Als je ruzie hebt, is het gemakkelijker om naar een advocaat te gaan dan naar een mediator”, stelt Diederick Diercks. Hij is de mediator van de werknemer in de toerismesector.

„Tijdens mediation moet je je inleven in de ander en dat betekent misschien wel dat je gaat twijfelen aan het beeld dat je van jezelf hebt. We denken liever dat alleen de ander fout zit, want een middenweg veroorzaakt cognitieve dissonantie in ons brein.”

Mediation kan veel voldoening geven. Laatst liep Diercks na een gesprek over een fiks conflict even de kamer uit. Toen hij terugkwam, waren de werkgever en de werknemer elkaar in de armen gevallen. „Ik realiseerde me wat een mooi vak we hebben.”