CIA misleidde publiek en politiek over effectiviteit ‘martelprogramma’

De wrede verhoortechnieken die de CIA gebruikte in de nasleep van de aanslagen van 9/11 waren ineffectief. Bovendien misleidde de veiligheidsdienst zowel politici als burgers met valse informatie over het eigen programma. Dat zijn enkele conclusies uit het gevoelige en gedetailleerde rapport over de martelpraktijken van de CIA.

Dat heeft senator Dianne Feinstein gezegd op een speciale persconferentie. Het ruim 500 pagina’s tellende document is zojuist vrijgegeven (pdf). Het is een samenvatting van een nog veel omvangrijker Senaatsrapport, van ruim zesduizend pagina’s. Feinstein:

“CIA-gevangenen zijn gemarteld. Volgens elke betekenis van het woord.”

Onze correspondent Guus Valk op Twitter:

apjvalk Guus Valk Marteling en extreme verhoormethodes kwamen veel voor. De CIA loog de Senaat en het Witte Huis voor.En het leverde niets op. #TortureReport 9 december 2014 @ 16:34

Volgen

apjvalk Guus Valk “Methods in question were based on discredited coercive interrogation
techniques such as those used by torturous regimes during Cold War” 9 december 2014 @ 16:13

Volgen

apjvalk Guus Valk “Of the 119 known detainees that were in CIA custody during the life of the
program, at least 26 were wrongfully held.” #TortureReport 9 december 2014 @ 16:24

Volgen

De belangrijkste conclusies:

• De CIA gaf het publiek en beleidsmakers verkeerde informatie over het programma en de effectiviteit ervan;
• Het management van de CIA op het eigen programma was ontoereikend en zeer gebrekkig;
• Het CIA-programma was veel wreder dan de CIA deed voorkomen tegenover beleidsmakers en het Amerikaanse publiek;
• De CIA besteedde het programma voor tachtig miljoen dollar uit aan twee externen, die niets van verhoor of Al-Qaeda wisten.

Rapport is gedetailleerd

Het rapport over de zogeheten “enhanced interrogation techniques” beschrijft vele gruwelijke details. Zo werd een gevangene, Abu Zubayda, 83 keer onderworpen aan waterboarding, een techniek die de gevangene het gevoel geeft dat hij verdrinkt. Ook werd hij in een kleine kooi gestopt. Zijn behandeling was zo wreed dat CIA’ers moesten huilen. Ten minste één gevangene is ten onrechte opgepakt en doodgemarteld. Ook moesten gevangenen 180 uur wakker blijven, lang staan, naakt rondlopen, naar harde muziek luisteren of in extreme kou verkeren.

De mate van detail vindt onze correspondent Valk opvallend:

“Er zitten meer details in dan verwacht. Er is namelijk flink geschrapt in het oorspronkelijke document, ook door het juridische team van Obama. Opvallend is ook dat de bulk van de schuld bij de CIA wordt gelegd, en niet bij de regering-Bush. Er wordt gezegd dat het Witte Huis niet of laat is geïnformeerd en is weggehouden bij belangrijke informatie. Interessant is ook dat de link wordt gelegd tussen de wreedheid van de methode en de ineffectiviteit ervan: de praktijken waren niet alleen gruwelijk, maar ook nog eens onbewezen, en amateuristische uitgevoerd. Ik denk dat we daar de komende dagen nog veel over zullen horen.”

Obama: dit brengt Amerika ernstige schade toe

President Obama zei dat de brute technieken van de CIA de reputatie van zijn land “sterk aangetast” hebben.

“Dit rapport gaat over één element van ons antwoord op de aanslagen van 11 september - het detentie- en ondervragingsprogramma van de CIA, dat ik formeel heb beëindigd op mijn eerste dag als president. (…) Het rapport versterkt mijn lang gekoesterde mening dat wrede methoden niet passen bij de waarden van onze natie en niets hebben betekend voor onze anti-terreurmissie. Bovendien hebben deze technieken de positie van Amerika in de wereld ernstige schade toegebracht, wat het lastiger maakt onze belangen met partners en bondgenoten na te streven.”

Ook Human Rights Watch heeft op het rapport gereageerd:

“Dit moet een einde maken aan de ontkenningen van de CIA over de eigen martelingprakrijken. Die zijn crimineel zijn en mogen nooit worden gerechtvaardigd. Het rapport laat zien dat herhaalde beweringen dat wrede maatregelen nodig zouden zijn voor de bescherming van Amerikanen, fictie zijn.”

Uit CIA-hoek is kritisch op het rapport gereageerd. Volgens directeur John Brennan leverden de methoden van zijn dienst wel degelijk bruikbare informatie op, wezenlijk voor ons begrip van Al-Qaeda. Ook zes oud-CIA-chefs hebben kritiek geleverd.

Rapport was jaren in de maak

De commissie voor de inlichtingendiensten van de Senaat begon in 2009 met een grondig onderzoek naar de praktijken van de CIA onder de Republikeinse president George W. Bush (2001-2009). Dat heeft geleid tot een rapport van meer dan 6.000 pagina’s, waarin een reactie van de CIA is opgenomen. De meeste Republikeinen hebben hun medewerking aan het onderzoek in de loop van de werkzaamheden gestaakt.

Het Senaatsrapport beschrijft de geschiedenis van het ‘Rendition, Detention and Interrogation’-programma van de CIA, gestart door toenmalig president George W. Bush na de terreuraanslagen op het World Trade Center en het Pentagon in 2001. Bush beëindigde veel onderdelen van het programma voordat hij vertrok als president. Zijn opvolger Obama verbood de zogenoemde “versterkte ondervragingstechnieken” (enhanced interrogation) toen hij het presidentschap overnam.

Veiligheidsmaatregelen

Vanwege het rapport zijn extra veiligheidsmaatregelen getroffen bij ambassades in het buitenland en bij militairen die in het buitenland gestationeerd zijn. Republikeinse politici waarschuwden eerder al dat publicatie kan leiden tot geweld van extremisten tegen Amerikanen en Amerikaanse instellingen.