Opschudding over dopinggebruik Russische sporters. Hoe groot is dit?

Een Duitse documentaire over grootschalig en geraffineerd dopinggebruik in Rusland heeft tot flinke opschudding geleid in de sportwereld. Volgens de uitzending van televisiezender ARD zet de Russische staat sporters aan tot het gebruik van verboden middelen, om positieve dopingtesten vervolgens onder het vloerkleed te vegen. Vijf vragen.

1. Wat is er aan de hand?
Russische sporters zouden volgens bronnen van de televisiezender massaal doping gebruiken in een poging goed te presteren op het internationale sportpodium. Daarbij krijgen ze niet alleen hulp van trainers en artsen, maar ook van de nationale antidopingautoriteit Rusada en het Russische sportministerie. Een soort staatsdopingsysteem dus, zoals in de DDR vroeger.

Rusland zou sporters er zelfs toe dwingen doping te gebruiken. Atlete Yulia Stepanova, een bekende 800-meterloopster, zegt daarover:

“De trainers krijgen dat ingehamerd en zij geven dat weer door aan de atleten. Ze realiseren zich niet eens dat ze iets onrechtmatigs doen, als ze een verboden product gebruiken.”

Oog voor de atleten zelf hebben de trainers daarbij nauwelijks, zo stelt Stepanova, vorig jaar voor twee jaar geschorst en nu een van de voornaamste klokkenluiders in de documentaire:

“De trainers nemen een willekeurig meisje, voeren haar pillen en laten haar dan hardlopen. En als morgen een van hen wordt betrapt, dan zeggen ze: we zoeken wel een nieuwe.”

2. Hoe grootschalig is dit?
Als het aan de geschorste kogelstootster Jevgenia Petsjerina ligt, gebruikt 99 procent van de Russische atleten verboden middelen. “In Rusland kun je alles krijgen wat je wilt”, zegt ze. Vitali Stepanov, de echtgenoot van Stepanova die drie jaar lang bij Rusada werkte, bevestigt een dergelijke omvang in dopinggebruik.

“Zonder doping kun je je doelen niet bereiken, zo gelooft men in Rusland. De trainers en functionarissen maken duidelijk dat je op natuurlijke wijze maar zover komt. Om een medaille te winnen, heb je hulp nodig. En die hulp, dat is doping.”

3. Worden die sporters dan niet getest?
Jawel, maar positieve testen werden in sommige gevallen gewoon onder de pet gehouden. Daarbij speelde de statuur van de atleet een belangrijke rol: mindere goden mochten gerust worden geslachtofferd, zolang bekende of succesvolle sporters maar niet worden gepakt. Zo’n positieve test werd dan weggezet als een ‘fout’.

Die tactiek is overigens alleen bruikbaar in Rusland zelf, waar de sporters door Rusada worden gecontroleerd. Voor het om de tuin leiden van buitenlandse dopingcontroleurs hebben de Russen volgens Stepanova echter eveneens een vernuftig systeem. Als de sporters tijdens trainingskampen buiten Rusland doping wilden nemen, dan krijgen ze een vals paspoort om de dopingjagers te misleiden.

4. Zijn er ook expliciet namen genoemd?
Slechts een handvol. Naast de al geschorste Stepanova komt onder meer Maria Savinova in de documentaire voor. In een video die heimelijk werd opgenomen erkent de olympisch kampioene op de 800 meter dat ze het spierversterkende middel Oxandrolone heeft gebruikt. Tegen ARD weigert Savinova echter te reageren.

Een ander geval is de marathonloopster Lilya Shobukova, die onder meer de marathons van Londen en Chicago won. Shobukova lag al sinds begin 2012 onder de loep bij de internationale atletiekunie IAAF. Sportredacteur Henk Stouwdam schreef daarover in NRC Handelsblad(€):

Een straf werd afbetaald door de Russische bond voor een bedrag van 450.000 euro. Dankzij een partner in crime bij de IAAF ontliep Shobukova aanvankelijk haar schorsing en kon zij starten op de olympische marathon in Londen

Savinova op de 800 meter tijdens de wereldkampioenschappen in Daegu van 2011

5. Hoe is er op de bekentenissen gereageerd?
Door de betrokkenen niet of ontkennend. De directeur van de Russische atletiekbond Valentin Balachnitsjev deed de verwijten tegenover Reuters af als ‘een hoop leugens’. Ook volgens Rusada zijn de beschuldigingen in de documentaire nergens op gebaseerd, zo zei voorzitter Nikita Kamaev. Enkele sporters die in de documentaire worden genoemd, weigerden te reageren.

De werelddopingautoriteit WADA noemt de vermeende dopingpraktijken in Rusland ‘ongelofelijk schokkend’, zo stelde directeur David Howman gisteren al in een verklaring. De WADA is daarom een onderzoek begonnen. De IAAF laat in een reactie aan persbureau AP weten al langer bezig te zijn met een onderzoek naar de omkoping.

Camiel Eurlings, het enige Nederlandse IOC-lid, vindt de onthullingen in de ARD-documentaire “ongelofelijk ernstig”. Als de beweringen van de bronnen kloppen, kan dat volgens hem niet zonder consequenties blijven, zegt hij.

Lees in NRC Handelsblad: In Rusland wordt doping ‘van bovenaf opgelegd’ (€).