‘We maken 200 voedselkeuzes op een dag’

De aanleiding

Hoe vaak denk je wel niet na over waar je zal gaan eten, of je die Twix moet kopen en of je nog een keer je bord moet volladen met spaghetti bolognese? Eten beheerst, ongemerkt, onze dag. Volgens het Voedingscentrum maken we gemiddeld zelfs tweehonderd voedselkeuzes op een dag. Dit meldde het centrum deze week, in het kader van een campagne die ons meer voedselbewust moet maken.

Waar is het op gebaseerd?

Het onderzoek waaraan het Voedingscentrum refereert, geschreven door econoom Brian Wansink en socioloog Jeffery Sobal, stamt uit 2007. Het was een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Environment and Behavior, getiteld ‘Mindless Eating: The 200 Daily Food Decisions We Overlook’.

En, klopt het?

Voor hun onderzoek hebben Wansink en Sobal een panel gebruikt van 139 studenten en volwassenen met diverse leeftijden en sociaal-economische achtergronden. Het onderzoek bestond uit twee delen: eerst werd de respondenten gevraagd te schatten hoeveel voedselkeuzes zij maakten op een dag, en vervolgens moesten ze vijftien vragen beantwoorden over de keuzes die ze maakten voor maaltijden, snacks en drankjes.

De vragen gingen over vijf verschillende onderdelen van de voedselkeuze: wanneer, wat, hoeveel, waar en met wie de deelnemers aten. Voor de duidelijkheid kregen ze voorbeelden van deze typen keuzes. Bij één maaltijd zijn bijvoorbeeld al veel ‘wanneer’-keuzes betrokken: wanneer je begint te koken, wanneer je klaar bent met koken, wanneer je het eten op tafel zet, wanneer je stopt met eten, enzovoort. Voor elk van de drie typen ‘voedsel’ (maaltijd, snack, drankje) moesten de respondenten beantwoorden hoe vaak ze de vijf typen keuzes maakten.

Uit het onderzoek bleek dat mensen veel meer voedselkeuzes maakten dan ze aanvankelijk inschatten. Gemiddeld dachten de respondenten dat ze 14,4 voedselkeuzes op een dag maakten, terwijl uit het tweede deel van het onderzoek bleek dat het échte gemiddelde ligt op 226,7 voedselkeuzes.

Het cijfer 200 klopt dus ongeveer. Toch is de studie op verschillende manieren te bekritiseren. Zo kun je je afvragen of drankjes, die de helft van de voedselkeuzemomenten uitmaken (101 keer per dag wordt een drankjesgerelateerde keuze gemaakt), onder ‘voedsel’ vallen. Daarnaast was het panel erg klein en bestond het voor 75 procent uit vrouwen, waardoor het geen goede afspiegeling was van de bevolking.

En er valt nog iets op het onderzoek af te dingen. De uitkomst is gebaseerd op de eigen waarneming van respondenten, maar voedselkeuze is iets wat zich deels buiten de waarneming afspeelt. Uit andere onderzoeken blijkt dat slechts een deel van de voedselkeuzemomenten wordt ervaren als een keuze; een ander deel gaat instinctief en ongemerkt.

Conclusie

Uit onderzoek blijkt dat de gemiddelde mens 226,7 voedselkeuzes op een dag maakt. Het gaat dan niet alleen om de vraag ‘wat zal ik eten’, maar ook ‘wanneer, met wie, waar en hoeveel zal ik eten’. Eén maaltijd kan dus al leiden tot een wirwar aan voedselkeuzes. Op het onderzoek valt wel het een en ander af te dingen: het panel was klein en niet helemaal representatief. Daarbij leunt het onderzoek op de eigen waarneming van de respondenten, terwijl die juist in het registreren van voedselkeuzes onbetrouwbaar zijn. Ander onderzoek naar het aantal voedselkeuzes per dag hebben we niet kunnen vinden; om deze redenen beoordelen wij de uitspraak van het Voedingscentrum als niet te checken.

Ook een bewering zien langskomen die je gecheckt wilt zien? Mail nextcheckt@nrc.nl of tip via Twitter met de hashtag #nextcheckt