Primeur Petten van de Volkskrant was vooral van Brandpunt Reporter

De primeur over de veiligheidsproblemen bij de kernreactor in Petten, die de Volkskrant en Brandpunt Reporter publiceerden op 18 oktober, blijkt voor een groot deel het werk van de actualiteitenrubriek van KRO-NCRV. De Volkskrant noemde Reporter in zijn berichtgeving, maar vertelde er niet bij dat het de actualiteitenrubriek was die zevenhonderd vertrouwelijke documenten had opgevraagd.

Reporter deed begin dit jaar een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) om informatie te krijgen van de ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu. Voor de zomer stelde Economische Zaken de gevraagde documenten beschikbaar aan Reporter en plaatste ze direct op de website.

En toen moesten ze delen

In de meeste gevallen houden overheden een – internationaal afgesproken – periode van drie tot vijf dagen aan waarin de aanvrager exclusief toegang krijgt tot de informatie. In dit geval maakte het ministerie de gegevens meteen zichtbaar voor iedereen. De Volkskrant zag dat en benaderde Reporter. Noodgedwongen besloot de actualiteitenrubriek zijn primeur te delen. Reporter schrapte de geplande televisie-uitzending over Petten op 27 november en maakte in plaats daarvan deze productie over het nieuws op de website.

Zowel Reporter als de Volkskrant benadrukt dat zij goed hebben samengewerkt, maar de onderzoeksredactie van KRO-NCRV overweegt nu wel minder gebruik te maken van de Wob. Zonde, zegt Jos van Dongen, onderzoeksjournalist van Zembla (BNN/VARA) en medeoprichter van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ). “Dat kan een uitholling betekenen van onze maatschappelijke functie, het controleren van de macht.” Van Dongen pleit voor een ‘herenakkoord’; onderzoeksjournalisten publiceren geen verhalen als eigen scoops die gebaseerd zijn op Wob- stukken van collega’s.

‘er is geen eenduidig beleid’

Er is al langer kritiek op de Wet openbaarheid van bestuur. “Bestuursorganen [...] doen er veel te lang over om de informatie desgevraagd vrij te geven”, stelden de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en andere mediaorganisaties in augustus naar aanleiding van een wetsvoorstel om de Wob te herzien. In Nederland maken media daarom weinig gebruik van de Wob. En daardoor, zegt WOB-deskundige Roger Vleugels, is aan de verstrekkende kant, bij overheden, geen eenduidig beleid hoe zij de gevraagde gegevens ter beschikking moeten stellen.

Al jaren wordt gewerkt aan een herziene Wob. Er ligt nu een initiatiefvoorstel van GroenLinks en D66. Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) wil dat als uitgangspunt nemen. In de nieuwe Wob moet staan dat overheden binnen twee keer veertien dagen documenten moeten verstrekken, net als vroeger. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse zaken stuurt Plasterk voor het einde van het jaar een brief aan de Tweede Kamer hoe hij de Wob denkt te gaan vernieuwen.

Lees vandaag in NRC Handelsblad: ‘Primeurtje scoren met andermans werk’ (€)