Nederland gaat meevechten tegen Islamitische Staat: dit moet je weten

Het zat er al aan te komen en gisteren werd het dan ook bevestigd: Nederland gaat met zes F-16’s meedoen aan de missie tegen Islamitische Staat in Irak. Alle feiten op een rij.

Door Philippus Zandstra

Na weken van onduidelijkheid over wat Nederland nu ging doen werd gisteren dan eindelijk de Artikel 100-brief over de bijdrage tegen IS naar de Tweede Kamer gestuurd. Als ook daar het voorstel is behandeld, zal Nederland met luchtaanvallen en het trainen van lokale eenheden de door de VS geleide coalitie steunen.

Allereerst: waarom doen we mee?

Volgens het kabinet is het een kwestie van het steunen van de legitieme Iraakse regering. Die wordt bedreigd door ‘de terreurorganisatie IS die verschrikkelijke misdaden begaat tegen bevolkingsgroepen in Irak en Syrië.’ In dat verband werd gisteren door vice-premier Asscher nog gerefereerd aan de crisis rondom de yezidi’s, een minderheid die door IS afgelopen zomer in het nauw werd gedreven.

Daarnaast is de operatie ook ingegeven door het willen bevorderen van de internationale rechtsorde. De Nederlandse bijdrage kan helpen bij het de-escaleren van het conflict in de regio, aldus het kabinet.

Waaruit gaat de Nederlandse bijdrage bestaan?

Nederland draagt op twee manieren bij aan de strijd tegen IS:

• Allereerst worden er zes F-16’s naar het gebied gestuurd, plus twee reservetoestellen. Samen met het ondersteunend personeel is hier 250 man mee gemoeid. Zij zullen waarschijnlijk worden gestationeerd in Jordanië. Vandaag wordt al een verkenningsteam naar het land gestuurd. Volgens minister Hennis-Plasschaert (Defensie) kan Nederland al binnen een week actief zijn.
• Ook stuurt Nederland een groep van 130 trainers, die in Irak worden gestationeerd. Zij zullen Iraakse en Koerdische militairen trainen, waaronder ook de Peshmerga’s. De militairen worden niet in het oorlogsgebied geplaatst, maar elders in het land, in afgescheiden faciliteiten. Overigens kan dat aantal van 130 nog worden veranderd, afhankelijk van hoeveel personeel er nodig is voor transport en ondersteuning.

Voor nu worden er dus 380 militairen uitgezonden, voor een maximale duur van één jaar. Totale kosten: 150 miljoen euro.

Wat is het doel van de Nederlandse bijdrage?

Officieel heet het ‘het op korte termijn militair verzwakken van Islamitische Staat’. De Kamerbrief van gisteren spreekt van aanvallen op kampen van IS en command & control-faciliteiten. Dat zal dus gebeuren met bombardementen en niet met militairen op de grond. De trainers die in Irak worden gestationeerd zullen bijvoorbeeld ook niet meegaan op gevechtsmissies van de strijders die zij trainen.

Wie doen verder mee aan de coalitie tegen IS?

Dat ligt eraan om welk land het gaat. In het geval van Syrië zijn alleen de VS en vijf Arabische landen betrokken bij de bombardementen. Voor Irak is de coalitie breder:

Luchtaanvallen op Irak en Syrië. Klik op de afbeelding voor een grotere kaart.

Het kabinet kondigde de missie gisteren aan, maar is de Tweede Kamer ook akkoord?

In de Tweede Kamer bestaat een ruime meerderheid voor aanvallen op IS. Alleen de SP en Partij voor de Dieren zijn tegen een Nederlandse missie in het gebied.

Volgende week maandag wordt de Kamer door het kabinet gebriefd over de missie, waarna er donderdag een debat is. Overigens kan het kabinet ook zonder instemming van het parlement besluiten tot het uitzenden van militairen, maar het is gewoonterecht dat de Tweede Kamer zich van tevoren uitspreekt en de missie steunt.

Gisteren werd een Franse toerist door jihadisten in Algerije onthoofd wegens de bombardementen van Frankrijk op IS. Gaat deze operatie ook gevolgen voor Nederland zelf hebben?

Vicepremier Asscher zei gisteren al dat Nederland te maken zal krijgen met een ‘verhoogd profiel van Nederland onder jihadisten’. Het dreigingsniveau voor Nederland blijft vooralsnog ‘substantieel’ en wordt (nog) niet verhoogd.
Wel waarschuwde Defensie vanochtend dat personeel beter niet in uniform met het openbaar vervoer moet reizen. Na de aankondiging van gisteren zouden er namelijk al bedreigingen gemaakt zijn.

Nederland gaat aanvallen uitvoeren in Irak, maar IS zit toch ook in Syrië?

Klopt, het zelfverklaarde kalifaat van IS zit in beide landen, Nederland gaat alleen IS in Irak aanvallen. Nederland is door de Iraakse regering gevraagd om een bijdrage te leveren aan de strijd tegen IS. Daarmee is er een voldoende juridische basis voor acties in het luchtruim boven Irak.

Voor aanvallen in Syrië is er volgens de regering geen volkenrechtelijk mandaat. Dat de VS wel in Syrië aanvallen uitvoeren, kan rekenen op ‘begrip’ van het kabinet. Overigens worden aanvallen in Syrië de toekomst niet uitgesloten, maar dan moet dat mandaat er dus wel liggen, zoals premier Rutte gisteren al zei bij de VN.

Lees ook:
Wat gaat Nederland in Irak doen? (€)
Obama: IS-strijd draait om ziel moslimjeugd (€)
Gaan de Nederlandse F-16’s ook boven Syrië vliegen? (€)