Destigmatiseren: het nieuwe bezuinigen

Alleen in de hoek met autisten was het af en toe wat onrustig, bij de opening van het congres ‘Anders denken over psychische aandoeningen’. Een zaal vol geduldige hulpverleners en patiënten uit de geestelijke gezondheidszorg zat bewonderenswaardig beleefd te luisteren naar minister-president Rutte en minister Schippers van VWS. Die zeiden dingen als:

,,We gaan dit met elkaar tackelen” (Rutte);

,,Wij met zijn allen” (Schippers, vier keer);

,,Ik voer met passie een beleid” (Schippers);

,,We gaan een revolutie starten” (Rutte).

Alleen bij de autisten hoorde je dan soms een gesmoord ,,Ja? Ja?” of een kortaf ,,Óh?”, wat me verstandige reacties leken. Zij applaudisseerden ook niet veel mee, omdat ze soms hun handen voor hun oren moesten houden: te veel prikkels. ,,Wij zijn minder gevoelig voor groepsdruk”, zou Marc Beek even later beamen.

Het congres, georganiseerd door VWS, bleek van motto veranderd. Eerder dit jaar was het nog aangekondigd als ‘Iedereen heeft wel wat’. Maar wanneer je beweert dat je mensen met psychische stoornissen wil ‘destigmatiseren’, zo bleek uit boze stukken in de krant, dan is dat geen handige woordkeus. Dus stond er nu, neutraal: ‘Anders denken over psychische aandoeningen’.

Het doel van het kabinet achter zoveel plotselinge liefde voor deze sector was nauwelijks weg te moffelen: Niet aanstellen maar aan het werk: iedereen heeft wel wat. Rutte zei het onomwonden: destigmatiseren ,,schept mogelijkheden als je wil meedoen aan de economische groei”. Bedrijven moesten van hun vooroordelen af. En mensen met een psychische stoornis moesten gewoon eens dóórzetten, als ze bij sollicitaties werden afgewezen. Volgde een onversneden Aboutalebje: ,,Als afgewezen Marokkaan kun je óók doorsolliciteren en uiteindelijk word je dan: burgemeester van Rotterdam!”

Destigmatiseren is een nieuw woord voor bezuinigen, maar Schippers klonk alsof ze patiënten uit een Cuckoos Nest aan het redden is: ,,Met passie voer ik een beleid dat we mensen uít die instellingen kunnen krijgen.” Twee jaar geleden bedachten beleidsmakers daarvoor de term ‘zelfmanagement’. Een vriend die GGZ-arts is, zo’n arts die de papieren tekent voor een gedwongen opname, die moest zulke patiënten de laatste jaren alleen wel verdacht vaak een nacht in een politiecel laten doorbrengen, terwijl hij stad en land afbelde, omdat nergens meer een bed vrij was. Zoek het maar uit.

Tja, zei de autistische Marc Beek (51), toen we buiten de zaal doorpraatten. Strak licht pak, mooie schoenen, knappe kop. Acht jaar geleden werkte hij als freelance publieksvoorlichter nog voor een peperduur project dat ‘de allochtoon’ moest destigmatiseren: de beruchte campagne ‘Ruimte voor Contact’ van toenmalig minister van Integratie Rita Verdonk. Kosten: tien miljoen. En compleet mislukt, want geen nieuwe Nederlander liet zich voor dat karretje spannen. Nu is het de beurt aan de geesteszieken, dacht ook Marc Beek. Die dus weer van de partij is, maar nu als ,,ervaringsdeskundige”: drie jaar geleden werd bij de voorlichter van ‘Ruimte voor Contact’ autisme gediagnosticeerd. Hij kon toen al bijna vier jaar niet werken. ,Mijn vrouw werkt. En ik had genoeg verdiend aan ‘Ruimte voor Contact’.”

Iedereen destigmatiseert wel wat. Benieuwd naar de volgende ronde.