Geef de Tories een schop, maar blijf!

Paniek. Op een andere manier is de situatie in het Verenigd Koninkrijk niet te beschrijven. Paniek onder parlementsleden en oud-premiers, paniek onder beleggers, paniek onder bedrijven. Paniek bij de premier, vicepremier en oppositieleider. Zij reisden gisteren halsoverkop af naar Schotland om daar hun liefde voor de unie te verkondigen, en de Schotten ervan te overtuigen vandaag over een week tegen onafhankelijkheid te stemmen.

De Schotse nationalisten bogen in een maand hun achterstand om op de tegenstanders van een scheiding. Alle jongste peilingen wijzen op een nek-aan-nekrace. En het is alsof de rest van het Verenigd Koninkrijk, en dan met name Westminster en de Londense City, opeens is wakker geschrokken. Tot nu toe werd met onverschilligheid naar het noorden gekeken, waar al twee jaar over onafhankelijkheid wordt gedebatteerd.

Onvrede met Londen

Een bij vlagen emotionele David Cameron zei in Edinburgh dat hij „er kapot van zou zijn als deze familie van naties uiteengereten zou worden”. Hij zei zich te realiseren dat sommige Schotten ‘ja’ zullen stemmen uit onvrede met de regering in Londen, maar waarschuwde dat dit geen tussentijdse verkiezing is. „Als u het gehad heeft met de f*ing Tories, geef ons een schop, en we zullen nadenken. Maar dit is een beslissing niet voor de komende vijf jaar, maar voor de komende eeuw.”

Het uitroepen van een referendum tijdens een Conservatieve regeringsperiode was altijd een gevaarlijke zet. De partij is gehaat in Schotland, heeft er slechts één Lagerhuiszetel, en de linkse Scottish National Party heeft dankbaar gebruik gemaakt van die impopulariteit door de kiezer voor te houden dat, als zij vóór onafhankelijkheid stemmen, zij nooit meer door de Tories zullen worden geregeerd.

Het zijn echter vooral Labour-stemmers die overlopen naar ‘ja’. Ook zij geloven niet dat Londense politici Schotland een betere, eerlijkere en meer solidaire toekomst kunnen bieden. In Glasgow hield Ed Miliband hun voor dat „solidariteit geen historisch gegeven is; het kan verder worden uitgebouwd”.

LibDem-leider Nick Clegg herhaalde in Selkirk de belofte dat als de Schotten ‘nee’ stemmen het Schotse parlement meer macht krijgt. De dag na het referendum zullen de drie partijleiders bijeen komen om te bepalen welke extra bevoegdheden Edinburgh krijgt. Dat leidde overigens gisteren tot gemopper onder Engelse Lagerhuisleden: Engeland heeft geen eigen parlement.

De grote vraag is echter of de Schotten nog naar de drie zullen luisteren. Het probleem voor Cameron, Miliband en Clegg is dat ze Engels zijn, en – op z’n zachts gezegd – weinig populair. Wat zij ook zeggen, uit alles blijkt dat ze minder worden vertrouwd dan Alex Salmond en zijn vicepremier Nicola Sturgeon. ,,Dit dagtochtje van Team Westminster zal de ja-stem vergulden”, zei Salmond dan ook.

Maar wegblijven was – met vandaag nog zeven dagen te gaan tot het referendum – geen optie meer.