Bedoelt U2 dat muziek gratis is?

Ongevraagd stond het dinsdag tegen middernacht ineens in ieders iTunes-muziekbibliotheek: het nieuwe U2-album Songs Of Innocence. Bij de één tussen de privé-aankopen en anders, wegens privacy-instellingen, klaar om gratis te downloaden.

Het was precies na het moment dat U2 in Californië bij de Apple-productpresentatie in Cupertino de nieuwe single The Miracle (Of Joey Ramone) ten gehore had gebracht. Zanger Bono had zich er, na de lancering van twee telefoons en een smarthorloge, in een op maat gemaakt staaltje theater hardop afgevraagd „op wat voor manier ze hun net voltooide nieuwe plaat nou eens zouden uitbrengen?...” Waarop Apple-topman Tim Cook ’m inkopte voor extatisch publiek: „Nu ja, we hebben iTunes?”

De plotse, digitale verschijning van Songs Of Innocence, is opnieuw een ongekende stunt in de muziekindustrie. Verraste in december 2013 zangeres Beyoncé door binnen een dag via iTunes bijna een miljoen exemplaren van haar onaangekondigde videoalbum te verkopen, dit is de „grootste muzieklancering in tijden”, jubelt Apple, die het album bij een half miljard iTunes-gebruikers plaatste. Het is een ‘griezelig’ geslaagde shockrelease, waar de Apple-consument niet aan kan ontkomen.

Apples cadeautje is regelrechte spam op computer, tablet en telefoon kun je zeggen. Fans prijzen U2 voor hun durf. Anderen hekelen, vooral via Twitter, de onontkoombaarheid van de cd. De muziek voelt „door de strot geduwd”. Voor U2 is een potentieel van een half miljard luisteraars in 119 landen een bereik om van te dromen. Het album is vijf weken gratis.

Een zo groot mogelijk publiek zoeken – dat zit „in het DNA” van het viertal, stelt Bono. „Mensen die onze muziek nooit hebben gehoord, of matig geïnteresseerd waren, gaan nu misschien naar ons luisteren omdat we in hun muziekbibliotheek staan. En de mensen die helemaal niet in ons geïnteresseerd zijn, kunnen het zo zien: het bloed, zweet en tranen van wat Ierse jongens staat in je junkmail.”

3voor12-radio op 3FM zond dit, volgens Bono zijn „meest persoonlijke album” zoals hij elke cd stelt, meteen integraal uit. Maar het voor niets weggeven van een nieuw album aan iTunes-gebruikers is niet zomaar een mooi gebaar voor een band van dit kaliber. In gratis muziek, zegt Bono in een interview met Time Magazine, gelooft hij niet. „Muziek is een sacrament.” En reken maar dat U2 zich daar goed voor laat betalen, meent The Wall Street Journal. Hoeveel? Dat is geheim. Vermoedelijk is de single The Miracle de soundtrack van een campagne met de nieuwe Apple-producten.

Met dit gratis nieuwe album geeft de topband de muziekindustrie het nakijken. Platenwinkels hadden deze belangrijke grote release maar wat graag bij hun najaarsverkopen gezien. Fans van U2, een oudere doelgroep, zijn immers nog fervente cd-kopers. Het vorige album No Line on the Horizon verkocht 1,1 miljoen exemplaren in Amerika. De gratis megarelease van Songs Of Innocence betekent overigens niet dat U2 meteen de Amerikaanse Billboard-hitlijsten domineert. De fysieke verkooprelease in oktober telt pas.

Daarnaast kun je je afvragen welk signaal je als rockband van de eerste orde afgeeft met het weggeven van muziek. Net nu bij de jonge consument het besef groeit dat muziek niet gratis is en de makers betaald moeten krijgen. Welke afweging is gemaakt? Vanuit U2 is het slim: wereldwijd zit de albumverkoop op zijn diepste punt. Met de stunt heeft de band publiciteit van een omvang die geen platenlabel zich in deze tijd meer kan veroorloven. Maar de platenindustrie krijgt er weer een duw door.

De uitwerking van een shockrelease als deze, het uit het niets online zetten van muziek, varieert. Radiohead liet de fans in 2007 zelf bepalen wat ze wilden betalen voor In Rainbows. Een redelijk briljante actie, maar achteraf bleek de band er minder gelukkig mee. Het cool-sympathieke spektakelstuk van Beyoncé, waarvoor de volledige prijs moest worden betaald, leverde Tunes een dagrecord op.

Anderen: rapper Jay Z maakte zijn album Magna Carter Holy Grail via een app gratis beschikbaar voor een miljoen Samsung gebruikers. Zanger Moby bracht in 2013 via de downloadsite Bittorrent zijn album uit, die ook vrij geremixed mocht worden.

Volgens Billboard kan dit album van U2 niet meedingen naar de komende Grammy’s. De inzending sluit 30 september. Het fysieke exemplaar van Songs Of Innocence komt officieel pas 13 oktober uit, met een 24 pagina’s tellend boekje en extra nummers.