Het pretpark waar Imtech zich aan vertilde

Peter Jan Mulder had een droom: een pretpark. In Polen. Imtech zou het bouwen, maar ging er bijna aan failliet. Duitse en Poolse managers van het bedrijf gebruikten het project om de omzet kunstmatig op te pompen, zonder dat er een steen werd gelegd.

Peter Jan Mulder (45) stuurt zijn blauwe Mercedes over een stoffig, hobbelig zandpad, met begroeiing in het midden. Op de achterbank staat een rood kinderzitje. De auto ruikt naar luchtverfrisser. Het gras schuurt tegen de onderkant van zijn auto. Mulder gaat nog langzamer rijden. “Even voorzichtig, het is al een wat oudere auto”, lacht hij. Af en toe slikt hij wat letters in. Zo doen ze dat op de Veluwe, waar hij oorspronkelijk vandaan komt.

Hij woont al jaren in Polen. Hij belandde in dat land nadat in Nederland in 2006 zijn handel in koelhuizen failliet was gegaan. Tijdens een weekend in Warschau met zijn broer zag hij een land in ontwikkeling. Mensen die meer gingen verdienen en dat geld ook wilden uitgeven. Daar moest hij als ondernemer toch wat mee kunnen, dacht hij.

Al die Polen hadden meer vrije tijd, maar er was niet veel te doen. Dan zag hij jonge gezinnen die een kinderfeestje in een winkelcentrum vierden met wat ballonnen en gebak, rond een paar van die karretjes, die wat schudden en geluid maken als je er een muntje ingooit.

Ineens zag hij het. Een pretpark, dat was zijn gat in de markt. Mulder groeide op in Elburg. Een paar keer per jaar ging hij met de hele familie naar de Flevohof, nu Walibi Flevo. Zo ontstond zijn liefde voor attractieparken. Hij gaat er nog steeds af en toe heen. Nu met zijn eigen kinderen. Zoiets zou hij in Polen neerzetten. Twintig kilometer onder Warschau zou hij zijn eigen jeugd nabouwen: Adventure World Warsaw.

Halverwege het zandpad zet Mulder de auto stil en stapt uit. Hij steekt een sigaret op en wijst om zich heen. “Dit is het terrein. Een schitterende plek. Een lap grond van bijna 2,5 kilometer lang.” Hij vertelt hoe het is bedacht. Daar de parkeerplekken voor het personeel. Daar het park. In de verte een hotel. Hij stapt weer in de auto en rijdt verder, langs een leegstaande boerderij. De bewoners zijn uitgekocht. Wat ze achterlieten, wacht op de sloop. Op sommige plekken steken nog afgekapte boomstronken uit de grond.

Diepzwart

Na een poosje rijdt Mulder de asfaltweg op die om het park heen loopt. Het asfalt is nog diepzwart met heldere witte lijnen. Om de zoveel honderd meter staat een blinkend bord dat een maximumsnelheid van 60 kilometer per uur aangeeft. Bij een nieuwe brandpaal stopt Mulder de auto.

“Dit is allemaal voor ons aangelegd door de Poolse overheid. Die hebben ook gezien dat de regio Warschau echt toe is aan een pretpark.”

Hij is even stil. Een kleine zucht. “Het was geen flauwekul, hè.” En ja, het doet pijn om hier nu rond te rijden, zegt hij.

Want het pretpark komt er niet. Het plan is mislukt. Het ambitieuze idee van Mulder veranderde, met dank aan het Nederlandse technisch bedrijf Imtech, in een megalomaan project. Een plan van 50 miljoen euro groeide uit tot een gigantisch pretpark van circa 680 miljoen euro, met hotels, restaurants, een waterzuiveringsinstallatie en een eigen afvalverwerkingsinstallatie. Het werd in de zomer van 2012 door Imtech aangekondigd als “de grootste order” ooit.

Maar het beursgenoteerde Imtech ging er bijna aan failliet. Duitse en Poolse managers van Imtech gebruikten het pretpark van Mulder om de omzet van Imtech op te pompen. Kunstmatig. Want terwijl Mulder nog op zoek was naar financiers voor zijn droom, werd het park op papier groter en groter. Dan kon Imtech meer werk verzetten, wat meer omzet zou opleveren. En die omzet werd vast in de boeken meegenomen, terwijl er van het hele park nog geen steen lag. Daar werden financiële handigheidjes voor bedacht. Mulder:

“Ik heb me een beetje mee laten slepen.”

Een dag voor de rondleiding over de lap grond, vertelt Mulder in de lobby van een hotel in Warschau over het ontstaan van zijn plannen. Hoe hij met Imtech in contact kwam en langzaam de regie kwijtraakte. En hoe hij aan het eind weer neergezet als “pretparkfantast”.

Even terug naar het begin. Hoe werkt dat, een pretpark bedenken?
Mulder vertelt dat hij uit de bouwwereld komt en langzaam opklom. Daarna werd hij ondernemer. Maar van pretparken had hij geen verstand. Daar moest hij anderen voor hebben. “Ik heb mensen met kennis opgezocht en met hen een plan ontwikkeld.” Hij bezocht beurzen voor attractieparken, zoals de Euro Attraction Show in Rome, en leerde zo de industrie kennen. Op één van die beurzen ontmoette hij Henk Roodenburg, eigenaar van achtbaanbouwer Vekoma. “Hij geloofde in mijn idee en wilde privé wel geld in de ontwikkeling van het plan steken.” Mulder stak er naar eigen zeggen zelf één miljoen euro in. Spaargeld, dat hij nog had na het faillissement van zijn bedrijf in 2006.

Ze huurden het Nederlandse bedrijf Jora Vision in, bekend vanwege de ontwikkeling en productie van themaparken, om alles uit te tekenen. Daarna werd een architect aan het werk gezet. “Het zou een kleinschalig plan worden.” Toen kwam het belangrijkste: er moesten financiers komen. Daarvoor kwam Mulder bij financieringsspecialisten van Deloitte in Warschau terecht. “Zij zouden met het plan op zoek gaan naar financiers.”

Zo werkte Mulder met zijn team aan Adventure World Warsaw. En toen kwam in het najaar van 2011 Imtech. “We hadden overal inmiddels bedrijven voor, maar nog niet voor de installatie, de techniek en de energievoorziening. Dat laatste is heel belangrijk voor een attractiepark.” Via het Poolse ingenieursbureau Tebodin kwam Mulder in contact met Thorsten Klee, directeur van Imtech in Polen. Hij werd uitgenodigd op kantoor van Klee en zijn collega Jacek Andrzejewski om het plan te presenteren. “Ze vonden het mooi. Het was goed voor Polen.” Maar vooral voor Imtech zelf, al kwam hij daar later pas achter.

“Ze zeiden wel meteen dat ze nog toestemming uit Duitsland moesten hebben.”

Die kwam snel. Klee belde hem op om te komen eten in de Amber Room, een klassiek, duur restaurant op de Avenue Ujazdowskie in Warschau. Het was 20 oktober 2011. Wat Mulder at? Dat weet hij niet meer. “Zal wel biefstuk zijn geweest. Ik kies altijd vlees.”

Hij ontmoette er Klaus Betz, de baas van Imtech Duitsland. “Kaiser Klaus. Een charmante man, die heel duidelijk wist wat hij wilde. Iedereen boog voor hem en bleef staan tot hij zat.” Daarna kreeg Mulder te horen dat Imtech meedeed.

“Dat was prachtig. Dat zo’n gerenommeerd bedrijf in het businessplan stond, dat zou alleen maar helpen om financiers te vinden. Deloitte was er ook blij mee.”

Disney

Een paar weken later hing Thorsten Klee weer aan de lijn. Imtech had nog eens naar het plan gekeken en het leek hen een goed idee als er ook een afvalverwerkingsinstallatie zou komen. Zo kwam er telkens meer bij het project. “Er liepen ook Amerikanen rond in het projectteam die bij Disney hadden gewerkt. Die hadden ook weer ideeën. Het park moest mensen uit heel Polen trekken. Dus waren er ook hotels nodig.” Zo werd het stap voor stap groter. “Tja, in de euforie gingen wij daar in mee.” Maar hij maakte zich wel zorgen over de financiering, zegt Mulder. “In november 2011 zei ik tegen Thorsten over die afvalverwerkingsinstallatie: wie gaat dat in godsnaam allemaal betalen?” Geen zorgen, was het antwoord. “Dat regelen wij. Het komt goed.” Daarna begon het financiële gegoochel.

In het kort komt het op het volgende neer. Op basis van de contracten die Mulder met zijn bedrijf AWW met Imtech heeft gesloten, moet hij Imtech een vooruitbetaling doen, van circa 58 miljoen euro. Maar Mulder heeft dat geld niet, want hij heeft nog geen financiers gevonden. Dan belt Klaus Betz hem. Hij moet naar Wenen, daar hebben ze een bank geregeld die zou helpen. “Alles was weer geregeld. Vlucht, hotel, diners.” En de financiering bij de Meinl bank. AWW leent geld van de bank, waarmee het Imtech kan betalen. Maar de Meinl bank wilde wel garanties voor de lening. Die levert Imtech. Zo staat Imtech zelf garant voor het voorschot dat het bedrijf van AWW krijgt. Broekzak, vestzak; met als doel dat Imtech het voorschot als omzet in de boeken kan verwerken.

Zo verhoogt Imtech kunstmatig de omzet. Het is een papieren constructie, want Imtech kan niet over het geld beschikken. De Meinl bank heeft er nog eens een pandrecht op, een zogeheten pledge account.

Ja, hij vond het wel bijzonder, zegt Mulder nu.

“Ik had nog nooit van een pledge account gehoord. Maar ik dacht: als ik financiers vind, dan komt het goed en hoeft Imtech niet meer garant te staan.”

Bovendien, het was toch niet zijn verantwoording? “Ja, misschien moreel wel, maar het project ging voor mij voor. Ik was Imtech niet. Ik had geen beleggers. Ik ben ondernemer, geen boekhouder.”

Een half jaar later komt er nog een nieuwe financiële truc bij. Deze keer voor een vooruitbetaling van circa 148 miljoen euro, die voortkomt uit het contract waarmee Imtech hoofdaannemer en bouwer van het pretpark is geworden. Mulder heeft nog steeds geen financiers gevonden. De Duitse Imtech-directeur Klaus Betz stelt Mulder voor dat hij een zogeheten Wechsel tekent.

“Het was gewoon een A4’tje waarop ik verklaarde het voorschot over te maken.”

Mulder tekent het voor het einde van het tweede kwartaal, zodat Imtech het bedrag nog als ‘betaald’ mee kan nemen.

Tornado

Een Wechsel, zegt Mulder nu. “Nog zoiets waar ik nog nooit van had gehoord. Het voelde niet goed.” Waarom hij toch doorging?

“Er kwam een soort tornado van Imtech op me af. En elke keer ging ik er in mee.”

Alsof hij er zelf niets aan kon doen? Alsof hij op een dag wakker werd en het project van 50 miljoen in 680 miljoen euro was veranderd? En hij zomaar had ingestemd met financiële kunstgrepen? Nee, nee, haast Mulder zich te zeggen. “Natuurlijk was ik er zelf bij. Ik heb het één keer geprobeerd te stoppen.” Hij vist een paar brieven uit zijn tas, zogeheten suspension letters.

“Er was contractueel vastgelegd dat ik het project drie keer kon stilleggen voor een periode van 6 maanden, bijvoorbeeld als de financiering niet rond was. Dat heb ik dus gedaan. Kijk, hier op 13 augustus 2012.”

Maar weer laat Mulder zich overtuigen. In het Hilton in Amsterdam krijgt hij van Thorsten Klee te horen dat Imtech de financiering gaat regelen, ook voor het voorschot van 148 miljoen. Imtech maakt ook 7 miljoen euro naar AWW over voor de aankoop van de grond. “Ik dacht dat het nu echt goed was. Het park leek gered.” Maar Imtech regelt geen financiering. Het tuigt opnieuw een papieren constructie op met de Meinl bank.

Op 4 februari 2013 is het voorbij. Die dag maakt Imtech bekend dat er mogelijk sprake is van fraude bij Imtech Polen. De beurskoers klapt in elkaar. Imtech-directeuren Klaus Betz en Thorsten Klee worden op staande voet ontslagen. Imtech zegt dat het rond de 150 miljoen euro moet afboeken op Poolse projecten. Dat was de papieren omzet die Imtech bij elkaar had gegoocheld. Het bedrijf van Mulder betaalde de rekeningen niet, zegt Imtech.

Peter Jan Mulder is er nu nog kwaad over.

“Ze deden net of ik het probleem was. Ik heb heel vaak tegen Imtech gezegd dat ik nog geen financiers had. Ook tegen toenmalig topman Rene van Bruggen, een aantal keer. Hij zei dat hij die zorg deelde.”

Met Imtech trof Mulder met zijn bedrijf AWW in het voorjaar van 2013 een schikking. AWW zou nog 22 miljoen euro aan Imtech betalen. Imtech kreeg als zekerheid een hypotheekrecht op de grond waar het park zou komen. Die grond zal in oktober geveild worden. De opbrengst gaat naar de schuldeisers van AWW.

Als hij de volgende dag in zijn Mercedes over de stoffige zandpaden hobbelt, wordt hij weer enthousiast. “De samenwerking met Imtech is dan wel mislukt, maar ik ben niet verslagen of zielig. Een pretpark, daar is gewoon een markt voor in Polen.” Hij weet het zeker. Mensen houden van pretparken. Even al je beslommeringen vergeten, zegt Mulder. Het mooiste park vindt hij zelf Universal Studio’s in Orlando. Hij was er vorig jaar nog met zijn gezin. “Echt een megapark.” Dan gaat hij overal in. “Een beetje adrenaline in je bloed. Mooi man.” Zoiets, dat moet kunnen in Polen.

Of hij nu investeerders zoekt om in oktober mee te bieden op de grond? Hij lacht. Er ligt een kant en klaar plan en er is een bouwvergunning die nog twee jaar geldig is, zegt hij. Dus hij gaat mee bieden? Mulder:

“Dat park komt er. Hoe dan ook.”