Vier vragen over de Zomergast van deze week, Reinbert de Leeuw

Een presentator, een speciale gast en drie uur lang televisie: deze zomer is Zomergasten (VPRO) weer op tv te zien. Elke week praat tv-maker Wilfried de Jong met een bekende of interessante Nederlander. Vanavond is dat dirigent, pianist en componist Reinbert de Leeuw (Amsterdam, 1938).

We stelden Merlijn Kerkhof, muziekrecensent van NRC Handelsblad en redacteur van nrc.next, vier vragen over hem. “De Leeuw kan nukkig zijn.”

Wat maakt hem een interessante zomergast?

“Reinbert de Leeuw heeft een lange carrière. Nog steeds staat hij voor het Asko|Schönberg-ensemble en het Radio Filharmonisch Orkest. Hij is pleitbezorger van tal van twintigste-eeuwse en eigentijdse componisten en maakte als pianist een groot publiek vertrouwd met Erik Satie, wiens muziek lang voor simplistische kitsch werd gehouden. In 1969 was hij betrokken bij de ‘Actie Notenkraker’, waarbij een concert van het Concertgebouworkest werd verstoord. Doel was om het orkest te bewegen meer nieuwe muziek te programmeren.”

De Leeuw heeft zijn carrière altijd in dienst gesteld van anderen, zegt Kerkhof. Van componisten die hij grotere genieën vindt.

“Franz Liszt, Schönberg, Ligeti, Charles Ives, Claude Vivier. Zelf schreef hij nauwelijks meer. In 1973 nam hij zich voor geen grote orkestwerken meer te componeren. Maar dit jaar kwam hij opeens met een nieuw stuk, Der nächtliche Wanderer, dat in februari in première ging.”

Wat kunnen we van de uitzending verwachten?

“Veel muziek en theater.”

Tegen NRC Handelsblad zei De Leeuw in een voorbeschouwing:

“Een thema van mijn avond zal zijn: mensen die de grens over gaan, die op zoek gaan naar hoe het anders kan.”

Wat moet presentator Wilfried de Jong zeker aan deze gast vragen?

“Vorig jaar september was De Leeuw middelpunt van een relletje. Publiciste Thea Derks zou haar biografie van De Leeuw publiceren bij De Bezige Bij, maar de uitgeverij trok zich terug toen bleek dat De Leeuw de tekst niet zou autoriseren. Het zou volgens hem ‘lacunes’ bevatten en ‘vol onzin’ staan. Derks bracht haar biografie (Reinbert de Leeuw. Mens of melodie) elders uit. Het boek werd goed ontvangen. De muziekpers gist tot op de dag vandaag naar wat hij met die onzin zou kunnen hebben bedoeld. Hij zou het niet leuk hebben gevonden dat er aandacht werd besteed aan zijn liefde voor de soapserie Peyton Place en dat zijn vriendschap met Harry Mulisch werd besproken.”

De Leeuw in NRC Handelsblad:

“Ik vind: het gaat in het leven niet om wie je bent, maar om wat je doet. Een boek over mij moet gaan over de muziek.”

Dat is een interessant punt om uit te werken, zegt Kerkhof. Waar komt zijn afkeer van persoonlijke onderwerpen vandaan?

Wat is de grootste potentiële valkuil bij deze gast?

“De Leeuw kan nukkig zijn. Op vragen die hem niet zinnen kan hij bot reageren. Voor De Leeuw zelf zal de grootste uitdaging zijn om de hele uitzending lang niet te roken – dat mag niet meer op tv, vorig jaar kreeg Zomergasten een boete toen Hans Teeuwen rookte in de uitzending. De Leeuw is liefhebber van shag.”

Lees ook: ‘Tot op het bot en verder’ (€)