Zwarte Piet zonder kroeshaar

De Zwarte Piet van de naaste toekomst heeft geen kroeshaar meer, geen dikke rode lippen en geen gouden oorringen in. Maar: hij is nog altijd zwart. Of tenminste bruin. „Dat is prima”, zegt Jan van Wijk, voorzitter van het Sint Nicolaas Genootschap. Verder kunnen de veranderingen zijn goedkeuring niet krijgen, zei hij gisteren in het tv-programma Knevel & Van den Brink.

In die talkshow werd de „toekomstbestendige Piet” gepresenteerd. „Gaan we klappen voor deze Piet”, vroeg Andries Knevel, die het publiek even tevoren nog tot „applaus!” had gemaand toen de traditionele Zwarte Piet binnenkwam.

De toekomstbestendige Piet is geen dienstvoorschrift voor Sinterklaascomités, hij is geschminkt en gekleed door de medewerkers van Knevel & Van den Brink, en zij deden dat na lezing van een rapport van het Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE).

Directeur Ineke Strouken van het VIE zei in het programma dat het onderzoek is bedoeld om de dialoog verder te helpen tussen voor- en tegenstanders van de traditionele Zwarte Piet. Belangrijkste conclusie uit het onderzoek – dertig interviews met deskundigen en betrokkenen en lezing van zo’n 9.000 mails die het centrum kreeg – is volgens wetenschappelijk beleidsmedewerker Albert van der Zeijden: „Experimenteren.”

Vorig jaar liepen de gemoederen hoog op, toen bekend werd dat een buitenlandse commissie onder de vlag van de Verenigde Naties onderzoek zou doen naar het racistisch gehalte van het Sinterklaasfeest. Een pro-Zwarte Piet ‘pietietsie’ werd twee miljoen keer gesteund. Tegenstanders van de traditionele Piet probeerden (vergeefs) de Amsterdamse intocht te laten verbieden. Volgende maand doet de rechtbank uitspraak in een bodemprocedure.

„Niemand kan zijn hoofd nog in het zand steken”, zegt Van der Zeijden. Uit het rapport spreekt meer dan voorheen het bewustzijn dat iets moet gebeuren omdat niemand voort wil in een sfeer van constant politiek debat. Hij onderstreept dat de toekomstbestendige Piet op tv een bedenksel is van de talkshowmakers en dat in het rapport wel veranderingen genoemd worden, maar dan „neutraal, als opvattingen van de verschillende geïnterviewden”.

Volgens hem is „het hele spectrum aan bod geweest in het onderzoek. Van Barryl Biekman van het Landelijk Platform Slavernijverleden („Zwarte Piet moet in één keer uit het feest verwijderd worden”, is haar aanbeveling) tot Jan van Wijk die geen millimeter wil wijken van het feest met de zwartgeschminkte knecht en het kroeshaar. Maar veranderen zal het, zegt Van der Zeijden. Niet omdat het VIE dat wil, maar omdat de honderden Sinterklaascomités niet doof zijn voor de geluiden in de samenleving.