Hoe de Krim in korte tijd werd losgeweekt van Oekraïne - een tijdlijn

De Krim. Onlangs nog een Oekraïens schiereiland, nu op de drempel van inlijving door Rusland. Gisteren ging de bevolking in elk geval al met overweldigende meerderheid akkoord. Het is erg snel gegaan de afgelopen weken - daarom een tijdlijn om je in vijf minuten bij te praten.

Het kan ook in één minuut: het begon eind november met de demonstraties in hoofdstad Kiev tegen president Janoekovitsj, die uiteindelijk na gewelddadige confrontaties in februari werd afgezet. Rusland zag de nieuwe machthebbers echter als “fascisten” en als een bedreiging voor hun landgenoten binnen de Oekraïense landgrenzen. De Krim werd Poetins breekijzer: hij wierp zich op als beschermer van de Russisch gezinde meerderheid daar, die zich net als hem niet kon vinden in de machtswisseling. Sluipenderwijs werd het schiereiland ingenomen. Gisteren stemde de bevolking in met afscheiding van Oekraïne en aansluiting bij Rusland.

Hieronder de tijdlijn, onderverdeeld in drie onderdelen (klik op de link om naar dat onderdeel te springen):

1. de demonstraties
2. de machtswisseling
3. de krimcrisis

 

Deel één: de demonstraties in Kiev

donderdag 21 november
De Oekraïense president Victor Janoekovitsj tekent - onder grote druk van Rusland - een associatieverdrag met de EU, dat onderlinge handel makkelijker zou moeten maken, niet.

zondag 24 november
Tienduizenden Oekraïeners gaan de straat op als protest tegen dat besluit. Ze zijn boos omdat de kant van het dominante, “chanterende” Rusland gekozen is en bezorgd omdat de broze economie van het land het afketsen van de deal echt niet kan gebruiken.

zondag 1 december
Een week later is de groep demonstranten op het Onafhankelijkheidsplein in hoofdstad Kiev gegroeid tot 300.000. Sommige betogers dringen het stadhuis binnen.

donderdag 16 januari
Na weken van overleg tussen regering en oppositie is er nog steeds geen compromis. Janoekovitsj tekent een wet die het veel makkelijker maakt om demonstraties de kop in te drukken, wat voor mee woede bij de demonstranten zorgt.

woensdag 22 januari
De sfeer tussen demonstranten en politie wordt grimmiger. Twee mensen sterven aan schotwonden.

zondag 16 februari
De bezetting van het stadhuis is voorbij. De demonstranten die er twee maanden zaten, geven het gebouw weer uit handen in ruil voor vrijlating van 234 andere demonstranten die tijdens de voorafgaande maanden zijn opgepakt.

Deel twee: de machtswisseling

dinsdag 18 februari
Het geweld laait hoog op. Er komen achttien mensen om in Kiev.

donderdag 20 februari
Het wordt nog erger. Sluipschutters, van wie niet bekend is namens wie ze handelen, schieten op demonstranten. Het dodental loopt op tot boven de zeventig.

vrijdag 21 februari
Er komt eindelijk een compromis: vervroegde verkiezingen en minder macht voor de president, die dan niet hoeft af te treden. De betogers in Kiev zijn niet tevreden: zij willen dat Janoekovitsj aftreedt.

zaterdag 22 februari
Een dag later stemt het Oekraïense parlement toch voor zijn aftreden. Janoekovitsj slaat op de vlucht, later blijkt naar Rusland. Er komt een interim-regering onder leiding van Arseni Jatsenjoek. Het Kremlin verklaart dat daarmee extremisten aan de macht zijn gekomen en de Russen in Oekraïne gevaar lopen. Het land is verdeeld: het westen mag dan pro-Europees zijn en blij zijn met het vertrek van Janoekovitsj; in het oosten en op schiereiland de Krim is de meerderheid pro-Russisch en uiterst bezorgd over de omwenteling in de hoofdstad.

Deel drie: de Krimcrisis

woensdag 26 februari
Voor het eerst gaat het over de Krim, het Oekraïense schiereiland waar veel etnische Russen wonen en waar Rusland een leger- en marinebasis heeft. Daar ontstaan rellen tussen pro-Russische betogers en aanhangers van de nieuwe, pro-Europese leiders. Rusland kondigt aan de beveiliging van de Zwarte Zee-vloot te versterken en test de paraatheid van het leger in West-Rusland.

donderdag 27 februari
Milities bezetten regeringsgebouwen in Simferopol, de regionale hoofdstad. De pro-Russische Sergej Aksjonov wordt benoemd tot nieuwe premier van de Krim.

vrijdag 28 februari
Troepen in geanonimiseerde uniformen bezetten twee vliegvelden op de Krim. Ze hijsen Russische vlaggen. Volgens de Oekraïense regering in Kiev heeft Rusland daarmee de aanval geopend. 6.000 Russische militairen zouden op de Krim zijn aangekomen.

zaterdag 1 maart
Aksjonov, de nieuwe premier van de Krim, vraagt Poetin om hulp bij het herstellen van de “kalmte en orde”. Poetin vraagt, en krijgt, toestemming van zijn parlement voor militair ingrijpen om Russen in Oekraïne te beschermen: in zijn ogen zijn ze in gevaar onder de nieuwe regering.

zondag 2 maart
Een kolonne van honderden Russische militairen vertrekt richting Simferopol, de hoofdstad van de Krim. Het Russische leger neemt wapens van Oekraïense militairen in beslag. In feite is het schiereiland binnen een paar dagen overgenomen - zonder één schot te lossen.

dinsdag 4 maart
Poetin reageert voor het eerst. Hij zegt dat alle middelen zijn toegestaan om zijn landgenoten te beschermen.

donderdag 6 maart
Op de Krim stemt het parlement unaniem in met inlijving door Rusland. Het referendum waarbij de bevolking zich daarover kan uitspreken wordt vervroegd: van 30 maart naar 16 maart.

zaterdag 8 maart
Internationale waarnemers komen het schiereiland niet op: ze stuiten op waarschuwingsschoten van Russische troepen of pro-Russische milities.

zondag 9 maart
Interim-premier Jatsenjoek zegt dat Oekraïne “geen centimeter” grondgebied uit handen zal geven.

donderdag 13 maart
Merkel waarschuwt Poetin: dit kan op de lange termijn “enorme” economische en politieke schade veroorzaken.

vrijdag 14 maart
In Londen praten de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergei Lavrov, en zijn Amerikaanse tegenhanger John Kerry met elkaar. Het topoverleg levert niets op.

zaterdag 15 maart
De VN-Veiligheidsraad brengt een resolutie in stemming die de uitslag van het referendum ongeldig maakt. Zoals verwacht blokkeert Rusland die met het vetorecht, maar het punt is gemaakt. China - traditioneel tegen inmenging in interne aangelegenheden van landen, maar tegelijk meestal meestemmend met Rusland - onthoudt zich van stemming.

zondag 16 maart
Het referendum wordt gehouden, onder de leuze “Moskou of het fascisme”. 96,6 procent stemt in met afscheiding van Oekraïne en aansluiting bij Rusland.