‘Nederlandse inlichtingendiensten gaan soms over de schreef’

De Nederlandse inlichtingendiensten zijn in enkele gevallen over de schreef gegaan bij afluisteroperaties. Voor grootschalige, NSA-achtige praktijken is echter geen bewijs. Dat is de conclusie van een vandaag verschenen rapport van de CTIVD, de commissie die toezicht houdt op de inlichtingendiensten.

De inlichtingendienst AIVD zet volgens het rapport agenten in ‘op een manier die in feite neerkomt op de inzet van een tap, zonder hiervoor toestemming te vragen aan de minister’. Ook de bevoegdheid om te hacken wordt zodanig gebruikt dat er feitelijk sprake is van een tap, maar zonder dat daarvoor toestemming wordt gevraagd.

Volgens NRC-redacteuren Huib Modderkolk en Steven Derix is de CTIVD op twee punten zeer kritisch:

Als het gaat om het hacken van webfora constateert de CTIVD dat daarbij in meerdere gevallen de privacy van toevallige bezoekers van webfora is geschonden. Dit mag alleen maar als er “zwaarwegende operationele belangen” zijn, zo stelt de CTIVD. Of hacken rechtmatig is gebeurd, moet om die reden van geval tot geval worden beoordeeld. Op dit moment wordt daar nog nader onderzoek naar gedaan. Daarover verwacht het CTIVD in het voorjaar te rapporteren.

Over het verzamelen en delen van metadata oordeelt de CTIVD hard. Metadata zijn gedragsgegevens die worden aangemaakt als mensen met elkaar bellen, emailen of sms’en. Volgens de CTIVD moeten bepaalde metadata als persoonsgegevens worden gezien. Dat betekent dat voor het onderscheppen en delen van deze data, wat nu ook in Nederland op grote schaal gebeurt, expliciet toestemming moet worden verleend.

Belangrijkste conclusies van het rapport:

• De AIVD en de MIVD zijn de afgelopen jaren in toenemende mate gaan werken met verzamelingen (persoons)gegevens. Dit hangt samen met nieuwe technische mogelijkheden en de digitalisering van de samenleving. De Commissie signaleert dat beide diensten zowel bij het verwerven van gegevens als bij de uitwisseling met buitenlandse diensten de bepalingen in de Wiv 2002 als uitgangspunt nemen.
• Bestaande bevoegdheden worden echter op manieren ingezet die bij de totstandkoming van de wet niet altijd waren voorzien. Naar het oordeel van de Commissie bieden sommige werkwijzen van de diensten op bepaalde vlakken thans onvoldoende waarborgen voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.
• In enkele gevallen zijn deze werkwijzen onrechtmatig op basis van de Wiv 2002, bijvoorbeeld vanwege het ontbreken van motivering en/of toestemming op het juiste niveau.
• De Commissie constateert dat de AIVD en de MIVD in enkele hechte samenwerkingsverbanden verzamelingen (ruwe) gegevens uitwisselen. Hierbij wordt erop vertrouwd dat buitenlandse diensten mensenrechten respecteren en handelen binnen hun eigen wettelijk kader. De Commissie vindt het gezien de onthullingen van de afgelopen tijd het wenselijk is om na te gaan of dit vertrouwen nog steeds terecht is. Ze beveelt de betrokken ministers ook aan de samenwerkingsrelaties (ook in internationaal verband) te beoordelen op transparantie en afwegingen die de basis vormen voor samenwerking te concretiseren.

StevenDerix Steven Derix Opmerkelijk! De CTIVD vraagt zich af of de NSA de mensenrechten respecteert, gezien alle ,,onthullingen”. CTIV 28, pag. 31 11 maart 2014 @ 18:53

Volgen

Politieke reacties

De reacties van politieke partijen op het rapport zijn verdeeld. De VVD concludeert dat het onderzoek bewijst dat er geen stelselmatige onregelmatigheden zijn. D66 constateert juist dat er van alles mis is. VVD-Kamerlid Klaas Dijkhoff:

dijkhoff Klaas Dijkhoff Gedegen onderzoek CTIVD naar inlichtingendiensten met prettige conclusie: geen stelselmatige onrechtmatige praktijken http://t.co/HQ1xPLcihN 11 maart 2014 @ 19:21

Volgen

D66-Kamerlid Gerard Schouw:

GerardSchouwD66 Gerard Schouw D66: Teveel mis bij Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Een tafel vol onrechtmatigheden. http://t.co/XXBtQTCuIr 11 maart 2014 @ 17:55

Volgen

GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman in een reactie:

lindavoortman Linda Voortman 1/2 rapport CTIVD wekt beeld op van AIVD en MIVD die denken: “geen toestemming vragen, dan kan deze ook niet geweigerd worden” 11 maart 2014 @ 18:40

Volgen

lindavoortman Linda Voortman 2/2 wanneer Veiligheidsdiensten zichzelf zonder democratische controle bevoegdheden toe-eigenen wordt rechtsstaat uitgehold 11 maart 2014 @ 18:42

Volgen

Kabinet onderschrijft merendeel aanbevelingen

In een reactie onderschrijft het kabinet “in algemene zin de conclusie dat de Wiv 2002 op een aantal punten toe is aan modernisering” en dat “een aantal aanpassingen is gewenst in de procedures van onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten”. Het kabinet volgt de commissie daarom in het merendeel van haar aanbevelingen. De reactie van de CTIVD op het rapport van de commissie die de Wiv evalueerde (commissie-Dessens) kwam vandaag overigens ook uit.

Lees hieronder de volledige reactie van het kabinet op het rapport van de CTIVD:

Aanbiedingsbrief CTIVD

Lees hieronder het rapport van de CTIVD:

Lees hier berichtgeving NRC over NSA

- Nederlandse data mogelijk gebruikt bij drone-aanvallen (8 maart 2014)
- AIVD hackt internetfora, ‘tegen wet in’ (30 november 2013)
- Nederland al sinds 1946 doelwit van NSA (23 november 2013)