Om te tonen dat Utøya voorgoed doorkliefd is

Een schiereiland dat doorkliefd wordt door een 3,5 meter brede geul, waardoor het uiteinde loskomt. Met dat beeld wil de Zweed Jonas Dahlberg de permanente wond uitbeelden die in de Noorse samenleving is geslagen door de rechtse extremist Anders Breivik. Memory Wound heet het monument op Sørbraten, dat uitkijkt op hoofdeiland Utøya waar in juli 2011 de meesten van de 77 slachtoffers vielen.

Dahlberg heeft het winnende ontwerp gemaakt voor drie herinneringsmonumenten voor de slachtoffers van Breivik, werd gisteren bekendgemaakt. Breivik pleegde eerst een bomaanslag op een regeringsgebouw in Oslo om vervolgens naar een jeugdkamp van de sociaal-democratische partij op Utøya te reizen waar hij koelbloedig 69 jongeren doodschoot.

Voor een totaalbedrag van 27 miljoen Noorse kronen (3,3 miljoen euro) maakt Dahlberg drie met elkaar verbonden kunstwerken op verschillende plaatsen van Breiviks aanslagen. Honderd kubieke meter stenen die bij het graven van de geul op Sørbraten vrijkomen worden naar het regeringscentrum in Oslo getransporteerd en geplaatst op de plek waar Breivik een autobom liet ontploffen. Ook zal de 43-jarige Zweedse kunstenaar bomen van Sørbraten verplaatsen waarmee hij in Oslo een amfitheater zal bouwen, met als titel Time and Movement.

De tocht naar de geul leidt bezoekers op Utøya over een bospad dat moet aanzetten tot overdenking. Via een tunnel komen ze bij de geul. Daar worden in één van de muren van de geul de namen van de slachtoffers gebeiteld. Bezoekers kunnen ze wel lezen, niet aanraken. „Om te benadrukken wat voor altijd onvervangbaar is geworden”, stelt Dahlberg in zijn projectbeschrijving.

Dahlberg versloeg in de wedstrijd die de Noorse regering had uitgeschreven zeven andere genomineerden. Uit Noorwegen deden verschillende ontwerpers mee, maar onder de inzenders waren ook een Britse kunstenaar en Spaanse en Amerikaanse architectenbureaus. Ook de Nederlandse Nigeriaan Kunlé Adeyemi zond een ontwerp in. In de jury zaten leden van de sociaal-democratische partij in Noorwegen en leden van slachtofferverenigingen.

Anders Breivik kreeg in 2012 de maximale gevangenisstraf in Noorwegen van 21 jaar opgelegd. Elke twee jaar wordt die opnieuw bekeken.