NSA-dossiers: Nederlandse data mogelijk gebruikt bij drone-aanvallen

Telecommunicatie die door de militaire inlichtingendienst MIVD is onderschept, speelt een belangrijke rol bij Amerikaanse anti-terreuroperaties in de Hoorn van Afrika. Dat blijkt uit documenten van klokkenluider Edward Snowden, die zijn ingezien door NRC Handelsblad. Bij deze acties in Somalië liquideren de Amerikanen ook terrorismeverdachten met onbemande vliegtuigen, zogeheten drones. Defensie kan niet uitsluiten dat Nederlandse inlichtingen hierbij worden gebruikt.

Overheidsbronnen bevestigen dat Nederlandse inlichtingendiensten al sinds 2006 structureel onderschepte telecommunicatie uitwisselen met de Amerikaanse NSA. Het gaat hierbij om zogeheten metadata van vele tientallen miljoenen telefoongesprekken, faxen, en sms’jes.

De afgelopen maanden ontstond in Nederland grote commotie rond de herkomst van data over 1,8 miljoen telefoongesprekken die in Nederland waren onderschept. Vorige maand moest minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) erkennen dat deze telefoondata door Nederland zelf zijn verzameld en gedeeld met de Amerikaanse NSA.

Nederland tapte gesprekken van miljoenen Somaliërs

Twee nieuwe documenten laten zien dat een groot deel van de Nederlandse inspanningen gericht is op Somalië. De MIVD onderschepte de afgelopen jaren vanuit het Friese Burum vele miljoenen telefoongesprekken van Somaliërs. Deze data deelde de dienst met de NSA, onder meer in het kader van de anti-piraterijmissie Ocean Shield. Omgekeerd gaf de NSA speciale interceptietechnologie aan de Nederlanders om op zee inlichtingen te verzamelen. Dankzij deze intensieve samenwerking kon de marine in 2012 een Pakistaans vrachtschip bevrijden van piraten, zo laten de documenten zien.

Een woordvoerder van het ministerie van Defensie zegt in een reactie:

“In hoeverre inlichtingen bijdragen aan welke missie dan ook, kunnen we alleen vertellen als we onze werkwijze onthullen. En dat kunnen en mogen we nooit doen, want dat brengt niet alleen de operatie in gevaar, maar ook de levens van onze militairen.”

VS hebben baat bij goede informatiepositie Nederland

De Nederlandse inlichtingen blijken voor de Amerikanen interessant te zijn, blijkt uit de documenten. Waar de Nederlanders dankzij Burum een goede informatiepositie hebben ten aanzien van Somalië, hebben de Amerikanen die niet. In een van de documenten schrijft de NSA: “De piraten zijn overgeschakeld naar operaties op het land. De NSA heeft geen toegang tot het lokale [telefoon]netwerk.” De Nederlandse MIVD heeft die toegang wel, aldus de NSA.

Sinds 2011 gebruiken de Amerikanen ook in Somalië drones om leden van de fundamentalistische organisatie Al-Shabaab te liquideren. Dat is internationaal omstreden. De juridische basis voor de acties is wankel en er vallen veel onschuldige slachtoffers bij.

De Amerikaanse ambassade was niet bereikbaar voor commentaar.

Lees ook het achtergrondverhaal ‘Data uit Burum leiden naar piraten én terroristen’ uit NRC Weekend (or read the English version ‘The secret role of the Dutch in the American war on terror’.