Flikker op met je koekjes

De gemeente Amsterdam is zo wanhopig dat ze gratis koekjes uitdeelt in de hoop dat mensen gaan stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Het stembiljet is straks een soort bonuskaart voor cafés en zelfs een bowlingbaan. Het is ook een soort staatslot: je kunt een gratis massage winnen.

‘Opkomstbevordering’, heet dit. Kosten: 400.000 euro. Zo wordt stemmen weer een „feest”, zei de gemeentelijk woordvoerder tegen deze krant.

Er is hard gevochten voor democratie. Er wórdt hard gevochten voor democratie, nu, in Kiev, bijvoorbeeld. Daarom maken die gratis koekjes me boos.

Het is minachting van stemgerechtigden. Het is hautain. Het is klassiek BKB-imagodenken: als mensen niet meer naar je winkel komen, veranderen we niet het product, nee gekkie; we veranderen enkel de etalage.

Is Amsterdam knettergek? Vast. Maar veel van de ruim 400 Nederlandse gemeenten zijn even desperaat. In Tiel hopen ze dat mensen selfies maken in het stemhokje voor posters met ‘ik heb gestemd’. Selfie! Social media! Hippe bullshit. In het Drentse Tynaarlo figureert de burgemeester in een filmpje dat zo amateuristisch zou zijn, dat de PvdA eiste dat het offline ging – geheel terecht, als je het filmpje ziet.

Lachende derde van die miljoenenindustrie die opkomstbevordering heet, zijn bedrijfjes als ProDemos, die stemwijzers maken. Weggegooid geld? Dat is het erge niet. Het erge is het cynisme.

TNS NIPO voorspelt een historisch lage opkomst: de helft van de burgers zal wegblijven. Waaróm wegblijven op ons ‘feest’? Je kunt er allerlei redenen voor bedenken. Zoals: het kwijnen van de lokale pers. Maar het antwoord is niet: tekort aan koekjes.

Het probleem is ernstig. Van Europa kon je nog zeggen: da’s te abstract, te ver weg. Maar niet van lokale politiek. Zeker nu zo veel taken zijn overgeheveld naar de gemeente, zoals zorgtaken die de burgers dit jaar nog heel direct gaan raken. Als democratie hier niet aanslaat, dan nergens.

Vraag: zou het dan misschien aan de politiek zelf liggen?

Lokale politici lijken vooral met elkaar bezig. Lokale democratie lijkt een feest voor clowns en narcistische nitwits. Zo veel treurig amateurisme; je snakt gewoon naar diplomademocratie. Maar nee, ik zal niet zeuren over berichtjes als: ‘Bekijk de zes knulligste campagnefilmpjes’.

Ernstiger is dat op sommige stemwijzers niet eens één stelling gewijd is aan: zorg. Te snel in elkaar geflanst? Nee, veel erger: veel partijen hébben niet eens een visie op zorg, het belangrijkste verkiezingsthema. Dat bleek uit een onderzoek door ouderenbond ANBO.

Symbolisch is de website sloganverkiezing.nl, voor de slechtste politieke slogan. Beroemd is inmiddels de slogan van lijsttrekker René Peerenboom, VVD-Leefbaar Uden: „Stem op een goeie Peer”. Om te janken zo grappig. Maar de lach is hier voorbode van desillusie. Veel treuriger zijn genomineerde slogans als die van de PvdA Hengelo: „PvdA Hengelo, in de buurt”. Wie over lokale politiek alleen weet te melden dat die lokaal is, moet de stad uit.

Want wie niet stemt, stemt ook, zij het met de voeten. En naar die stem moeten we eens gaan luisteren.

Over die gratis koekjes is lang gesteggeld in de Amsterdamse raad, begreep ik, met dit gedrocht als uitkomst. Symptomatisch. Mag ik s.v.p. iets salonpopulistisch zeggen? Flikker op met je koekjes. Ze maken mijn stembiljet vies.