Afluisterzaak besproken in ‘commissie-stiekem’, zij acht zich niet geïnformeerd

In de ‘commissie-stiekem’ is de werkelijke herkomst van 1,8 miljoen ‘Nederlandse’ belgegevens in handen van de Amerikaanse afluisterdienst NSA wel degelijk besproken. Dat blijkt uit een reconstructie van NRC Handelsblad van bijeenkomsten van de commissie. Daar krijgen alle fractievoorzitters vertrouwelijke informatie over de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zij mogen daar niet over praten.

Update 19.00 uur: In een reactie op de berichtgeving in NRC Handelsblad verspreidde de commissie, na meer dan een uur spoedoverleg, vanmiddag een uitzonderlijke schriftelijke verklaring. Daarin schrijft de commissie dat zij zich “niet geïnformeerd acht”. De commissie ontkent niet dat de zaak eind vorig jaar in de commissie aan de orde is geweest.

Mededeling ontging leden commissie

Oppositiebronnen bevestigen dat de zaak is besproken, maar benadrukken dat het politieke belang van de bespreking op 12 december in hun ogen niet duidelijk was. Minister Ronald Plasterk had eind oktober gezegd dat de NSA 1,8 miljoen beldata had verzameld van Nederlandse gesprekken, zonder medeweten van Nederland. Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD) en een van haar ambtenaren meldden de ‘commissie-stiekem’ op 12 december in aanwezigheid van Plasterk dat de belgegevens door de eigen inlichtingendiensten waren verzameld en met de NSA gedeeld. Hennis noch Plasterk zou in die geheime vergadering de relatie hebben gelegd met eerdere publieke uitlatingen van Plasterk. Door niet te zeggen dat het om een correctie van een eerder kabinetsstandpunt ging, ontging de politieke lading van de mededeling veel leden van de commissie.

Betrokkenen oordelen daarom achteraf verschillend of uit de bespreking op 12 december volgt dat de Tweede Kamer in politiek opzicht ‘geïnformeerd’ is.

De kwestie ligt politiek zeer gevoelig. PvdA-leider Samsom ontstak vorige week in woede nadat D66-leider Pechtold een motie van wantrouwen had ingediend tegen minister Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) waarin stond dat hij de Tweede Kamer niet had geïnformeerd. Daarna ontstond een Haagse informatiestrijd, waarin bronnen aan verschillende media meldden wat er zou zijn voorgevallen.

In een motie van wantrouwen die acht oppositiepartijen onder leiding van D66-leider Pechtold vorige week tegen minister Plasterk indienden, werd hem verweten dat hij de Tweede Kamer niet over de werkelijke herkomst van de beldata had geïnformeerd, terwijl Plasterk daar al maanden van op de hoogte was. Met die motie impliceerden de acht dat zij ook niet in de vertrouwelijke commissie over de inlichtingendiensten waren bijgepraat. De motie van wantrouwen leidde tot een vertrouwenscrisis tussen Samsom en Pechtold.

Tegenstrijdige verklaringen

De problemen voor Plasterk ontstonden vanwege tegenstrijdige verklaringen voor de 1,8 miljoen belgegevens van Nederlandse herkomst waarover de NSA beschikte. Eind oktober 2013 legde hij in verschillende media uit dat de informatie door de VS zonder medeweten van Nederland moest zijn verzameld. Eind november wist hij al dat hij zich vergist had, en dat Nederlandse inlichtingendiensten ze zelf hadden verzameld en aan de VS verstrekt. Zijn vergissing hield de minister twee maanden buiten de openbaarheid, wat de Kamer hem verwijt.

Lees het hele artikel uit NRC Handelsblad. Abonnees lezen het gratis, niet-abonnees betalen een klein bedrag.