Kamer was mogelijk wél al geïnformeerd over telefoondata

De ‘commissie-stiekem’, waarin fractievoorzitters in de Tweede Kamer worden bijgepraat over de geheime diensten, is mogelijk wel geïnformeerd over de werkelijke herkomst van de 1,8 miljoen Nederlandse belgegevens waarover de Amerikaanse afluisterdienst NSA beschikte.

Dat valt op te maken uit een ongebruikelijke reactie van VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra op de motie van wantrouwen die acht oppositiepartijen dinsdag indienden tegen minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken (PvdA). In die motie schreven zij dat Plasterk “de Kamer niet heeft geïnformeerd” over de werkelijke herkomst van die gegevens. Daarmee impliceerden ze dat ze ook niet vertrouwelijk waren voorgelicht.

Zijlstra, ook voorzitter van de commissie-stiekem, zegt nu tegen NRC:

“De conclusie in de motie dat de Tweede Kamer niet is geïnformeerd, is een politiek oordeel. De motie kán per definitie niets zeggen over wat er wel of niet in de commissie voor de inlichtingendiensten is besproken, want dat is geheim.”

Het is hoogst ongebruikelijk dat de voorzitter uitspraken doet over de ‘commissie-stiekem’.

Twee maanden geheim

Plasterk kwam in de problemen omdat hij tegenstrijdige verklaringen gaf voor het feit dat de NSA beschikte over de 1,8 miljoen belgegevens van Nederlandse herkomst waarover de NSA beschikte. Eerst legde hij uit dat de informatie door de VS zonder medeweten van Nederland moest zijn verzameld. Later wist hij dat eigen inlichtingendiensten ze had verzameld en aan de VS verstrekt. Die informatie hield de minister twee maanden buiten de openbaarheid, wat de Kamer hem verwijt.

Als deze informatie wel in de commissie is besproken, dan kan dat de vertrouwenscrisis verklaren die is ontstaan tussen PvdA-leider Diederik Samsom en D66-leider Alexander Pechtold, de opsteller van de motie. Deze heeft een destabiliserende werking op de coalitie, die afhankelijk is van gedoogsteun van onder meer D66.

Achter de schermen ontstond de afgelopen dagen een informatieoorlog over de werkelijkheid. Omdat er niet over de commissie mag worden gesproken, heeft die een schimmig karakter.

Gisteren kwam de commissie voor de inlichtingendiensten in het geheim bijeen om de oplopende spanningen te bespreken. De openbare reactie van Zijlstra is daarvan het resultaat. De VVD’er probeert de rust te herstellen door de commissie buiten de politieke discussie te plaatsen. Maar sommige partijen die de motie van wantrouwen ondertekenden, ontkennen intussen anoniem met klem dat zij vertrouwelijk zijn geïnformeerd over de beldata.