Fotograaf: kunstenares pleegt plagiaat met staatsieportret

Fotograaf Koos Breukel beschuldigt kunstenares Iris van Dongen in NRC Handelsblad van plagiaat. Van Dongen heeft een portret nagetekend dat Breukel in december 2012 van Willem-Alexander maakte, en daarmee vorige week de opdracht verworven een staatsieportret van de koning te maken, zegt de fotograaf.

‘Regelrecht jatwerk waarvoor ze van het Mondriaan Fonds in totaal 80.000 euro krijgt. Ik zeg: gesubsidieerd plagiaat.’ Twaalf kunstenaars werden in november door het Mondriaan Fonds uitgenodigd een schetsontwerp te maken voor een staatsieportret van koning Willem-Alexander. De kunstenaars kregen daarvoor zes weken de tijd en een vergoeding van 5.000 euro.

Vergoeding inclusief auteursrecht

De schetsontwerpen werden gemaakt op basis van bestaande foto’s van de koning, zegt een voorlichter van het Mondriaan Fonds. Willem-Alexander zal wel poseren voor de drie winnaars van de ontwerpwedstrijd, die donderdag werden bekendgemaakt: fotografe Rineke Dijkstra, de tekenaars Femmy Otten en Iris van Dongen. Alle drie krijgen daarvoor 75.000 euro.

Die vergoeding is inclusief het auteursrecht op hun portret, dat naar de Rijksvoorlichtingsdienst gaat. Ministeries, provincies, gemeenten, ambassades, rechtbanken kunnen de staatsieportretten straks gebruiken. Ook andere deelnemers aan de wedstrijd baseerden zich op foto’s van Breukel, maar dat waren portretten waarvan hij het auteursrecht aan de Rijksvoorlichtingsdienst heeft verkocht.

Breukel wél genoemd

Kunstenares Ina van Zyl maakte er vorige week geen geheim van dat zij haar inzending had gebaseerd op een portret van Rineke Dijkstra. Van Zyl had daarvoor ook toestemming gevraagd aan Dijkstra. Dat heeft Iris van Dongen niet gedaan. De kunstenares zegt in een reactie dat ‘alle deelnemende kunstenaars Google-pictures hebben gebruikt omdat we de koning zelf niet konden fotograferen’.

Van Dongen ontkent overigens dat zij Breukel niet heeft genoemd. ‘In alle interviews die ik vorige week gaf heb ik zijn naam genoemd. Dat media dat niet melden, daar kan ik niks aan doen.’

Het steekt Breukel dat Iris van Dongen hem niet heeft gebeld voor het gebruik van zijn portret van Willem-Alexander, dat in het najaar prominent hing op een overzichtstentoonstelling van Breukels werk in het Fotomuseum Den Haag. ‘Van Dongen had toestemming moeten vragen. En ze had moeten zeggen: als ik de opdracht krijg, kun je me een rekening sturen.’

Commissie zoekt naar jongere kunstenaars

Het steekt de fotograaf ook dat bij de presentatie in het Rijksmuseum nergens wordt vermeld welke foto’s als uitgangspunt zijn gebruikt. Het Mondriaan Fonds kon vanmorgen niet aangeven waarom dat niet is gebeurd.

Het ergert Breukel ook dat hij vorig jaar op verzoek van het Mondriaan Fonds een voorstel voor een schetsontwerp indiende en later werd afgewezen met het argument dat de selectiecommissie zocht naar jongere kunstenaars. De 51-jarige Breukel is drie jaar jonger dan Rineke Dijkstra.