Meisjes van dertien, best wel gelukkig

Eens in de maand kan Luka (13) het zich veroorloven naar de discotheek te gaan, al heeft ze wel schulden bij haar moeder. Nu het net uit is met dat vriendje uit de zomer, kan ze helemaal los gaan: „Als je single bent, kun je gewoon schuren en dat soort dingen.” Niet dat ze dat ooit gedaan heeft, maar gezicht en lichaam stralen een nauwelijks te benijden gretigheid uit. Het zijn de hormonen die haar hele wezen hebben overgenomen, zoveel is duidelijk.

De fascinerende gesprekken van Luka met documentairemaker Michiel van Erp maken deel uit van zijn serie Tijd van Leven: Wij Zijn 13 (VPRO), deze hele week dagelijks in de namiddag op Nederland 3. Daarin volgt Michiel van Erp elf Utrechtse kinderen tussen hun elfde en hun achttiende, met een jaarlijkse tussentijdse rapportage als resultaat. Ook mocht het elftal kinderen uit de reeks gisteren aan tafel bij De Wereld Draait Door (VARA).

Het project verwijst naar twee klassiekers in het genre. In het fotoboek Wij Zijn 17 (1955) portretteerde Johan van der Keuken zijn bevriende leeftijdgenoten. Het idee werd vaak geïmiteerd, net als Seven Up! van Michael Apted (1941), de moeder van alle langlopende documentaires. De Brit begon in 1963 kinderen uit verschillende milieus te filmen en herhaalde dat elke zeven jaar en is nu al toe aan 56Up (2012).

Wilde Michael Apted vooral iets onderzoeken over dubbeltjes die wel of geen kwartjes kunnen worden, Van Erp lijkt niet speciaal uit te zijn op het berijden van een stokpaardje. Het is ook anders als je elk jaar filmt, zodat we als kijker tamelijk dicht op de ontwikkelingen worden gedrukt.

Nu er al uit drie jaar materiaal kan worden geput, begint het wonder van de montage vruchten af te werpen. Neem nu die begeerte van Luka, die zie je eigenlijk al in haar ogen van twee jaar geleden. Ook is het interessant dat haar vader steeds al zei benieuwd te zijn naar Luka als achttienjarige.

De rol van de ouders is heel belangrijk: die open deur laat zich goed illustreren. De twee deelnemers van Turkse afkomst, aspirant-profvoetballer Tanay en bolleboos Kamil, hebben bijvoorbeeld heel verschillende moeders, zeker ook als het om de mate van integratie in Nederland gaat. Kamil, vlijtig Koranstudent, leest ook elke avond vrijwillig in een jeugdencyclopedie.

Luka geeft haar leven een 8, Melisa een 6, maar die revalideert van een auto-ongeluk en heeft een moeder die het leven niet erg naar haar hand weet te zetten. Echtscheidingen van ouders zijn een rode draad door de verhalen.

Desondanks krijgt Paul van Vliet ongelijk met zijn gezongen stelling Meisjes van dertien, niet zo gelukkig. Dit elftal 13-jarigen redt zichzelf overwegend goed en laat zich niet gek maken, zelfs niet door hormonen.