Verrassing! Oom agent was op bezoek

verslaggever

Verrassing! De politie was in jouw kamer. En als bewijs hebben de agenten een foto van de actie achtergelaten in je studentenhok en gelijk ook maar op Facebook gezet. Kijk eens hoe makkelijk het is om binnen te komen!

Vorige maand hield de politie in Groningen de ludieke actie: ‘Wij waren in je kamer’. Agenten braken op een politie-actiedag, de jaarlijkse ‘Blauwe dag’, in de stad in dertig studentenkamers en studentenhuizen in. Ze wandelden door open deuren, klommen over poortjes, klauterden door ramen, ‘flipperden’ met plastic kaartjes voordeursloten open of hengelden met een ijzerdraadje door de brievenbus. Een paar foto’s belandden online.

De politie hoopte „dat het creëren van een schrikreactie misschien leidt tot een verandering in gedrag”, ook al kan de actie „klachten, media-aandacht, schrik, agressie” oproepen. Dat staat in het plan van aanpak dat burgerrechtenactivist Rejo Zenger met beroep op de Wet openbaarheid van bestuur opvroeg. Over de vraag of dit mag of kan staat in de summiere documentatie niets, behalve dat de ‘driehoek’ – gemeente, politie, OM – „mondeling z’n fiat” aan de actie heeft gegeven.

Is zo’n actie niet wat drastisch?

Zo’n schrikreactie is nodig, zegt een woordvoerder van de politie, „want studenten zijn gemakzuchtig en slordig en wij moeten al die aangiftes verwerken”. Al is er geen enorme golf van inbraken in Groningen, studentenkamers vol laptops en tablets zijn wel een gewild doel. En andere voorlichtingsmethodes, zoals flyeren op hoorcolleges, werken nauwelijks.

Maar mag het ook?

Hij schrok inderdaad, toen hij met zijn wasmand naar buiten kwam en drie agenten de trap op zag komen, zegt een student die anoniem wil blijven aan de telefoon. De agenten hadden geprobeerd de voordeur open te flipperen, maar dat was mislukt. Toen waren ze over de poort naar de achtertuin geklommen en door de achterdeur die niet op slot zat naar binnen gegaan.

„Ik vond het op zich wel een goede actie, hij had het beoogde effect”, zegt de student. Hij heeft er zelf niet zo’n last van, al hoorde hij wel over een studente die net uit de douche kwam toen de agenten binnen stonden. Maar hij heeft toch nog wat vragen. „Dit mág toch helemaal niet? Hoe is dit juridisch geregeld? En wat als ze in een studentenhuis een stapel gejatte verkeersborden tegenkomen, of een zak xtc? En wat gebeurt er als ik nu aangifte doe?”

De politie heeft al eerder vergelijkbare acties in Leeuwarden en Leiden gedaan. Maar mag het ook?

De wet zegt: nee, maar het OM kan besluiten niet te vervolgen. „In feite is dit huisvredebreuk”, zegt Nico Kwakman, universitair docent strafrecht in Groningen. De politie mag alleen een huis invallen als ze daar een bevel toe heeft. „Het huisrecht is een zwaar recht.”

Ze worden niet vervolgd

De student kan wel aangifte doen, maar veel zal dat dus niet uithalen, zegt Kwakman. Het OM, de politie en de gemeente hebben afgesproken dat de agenten niet vervolgd zullen worden na een aangifte. „Dat mag een officier van justitie besluiten. De reden daarvoor moet wel opportuun zijn.”

Is een preventieactie op een Blauwe Dag dan opportuun? „Tja. Ik denk dat je in het strafrecht weinig kans maakt als het is afgesproken. Je kunt een kort geding aanspannen omdat je vindt dat je schade hebt geleden, maar dat kost een hoop geld.”

Zelf vindt Kwakman de actie erg ver gaan, gezien het enige belang: preventie. „Dit kan verstrekkende gevolgen hebben.”  Bijvoorbeeld als de agenten tijdens hun inbraak op een zak xtc-pillen stuiten. Wat dan?

In principe zijn de agenten niet bevoegd om in te breken, zegt de woordvoerder van het OM. „Maar áls ze iets strafbaars tegenkomen, dan kunnen ze aan het OM toestemming vragen voor een vervolgonderzoek.”

De vraag is of de rechter dat bewijs, dat onrechtmatig is verkregen, accepteert. Het is niet uitgesloten dat de xtc toch wordt gebruikt, zegt Kwakman. „De rechter kan een sanctie overwegen en besluiten het bewijs niet te gebruiken. Maar de rechter kan ook besluiten het wél te gebruiken, als hij dat belangrijk genoeg vindt. Daar is ruimte voor.”

De student overweegt wel om aangifte te doen. „Omdat ik benieuwd ben naar de juridische kaders. Wat als de politie dit veel vaker gaat doen?”