Shakespeare liet Elizabeth of York zomaar links liggen

Hij stapt er opzichtig overheen, William Shakespeare. In de laatste regels van Richard III, als de naamgever van dat toneelstuk inmiddels dood op de velden bij Market Bosworth ligt, predikt aanstaand koning Hendrik VII de vrede door zijn huwelijk aan te kondigen met koningsdochter Elizabeth of York (1466). En zo geschiedde: het huwelijk zou de basis vormen voor een vreedzame regeerperiode die duurde van de slag bij Bosworth in 1485 tot de kroning van hun zoon Hendrik VIII in 1509. Maar de grootste toneeldichter aller tijden wijdt er geen letter aan. Vrede bood kennelijk te weinig inspiratie, dus gaat Shakespeare na Richard III over op The Famous History of the Life of King Henry the Eight.

Begrijpelijk, want uit Elizabeth of York, een biografie van de populaire Britse historicus Alison Weir, blijkt dat dat Elizabeths’ periode van ‘tergend zeer’ verpakt zit in de periode vóór dit huwelijk. In twee jaar tijd (van 1483 tot 1485) sterft haar vader en worden haar twee broers vermoord. Opeens is ze dan ‘next in line’ voor de troon. Elizabeth wordt prompt begeerd door vele troonpretendenten, met name Hendrik Tudor en haar oom Richard III. Maar trouwen met je nichtje kon niet, vond men toen al.

Als Hendrik, levend in ballingschap in Frankrijk, in 1483 in de kathedraal van Rennes het Engelse volk belooft Elizabeth te zullen trouwen zodra hij koning wordt, ziet Richard zich genoodzaakt haar uit de weg te ruimen. Ze wordt gevangengenomen, gered door Hendrik, die Richard bij Bosworth verslaat.

Over de dood van Elizabeths broers – Weir schreef in 1992 over hen The Princes in the Tower – is nog steeds discussie. Liet Richard ze vermoorden? Of was het toch Hendrik, die uiteindelijk van hun dood profiteerde? Werden ze wel vermoord? Weir houdt het vooralsnog op Richard. Weir stipt de discussies aan, zonder betuttelend te zijn of ze ten koste te laten gaan van een soepel lopend verhaal. Het is een vorm van populaire geschiedschrijving waarbij het enige bezwaar is – ook doordat er in het verleden over deze periode weinig is opgeschreven – dat Elizabeth soms op afstand blijft, ondanks de vele details rondom de kroning en haar zeven bevallingen. Had Shakespeare deze periode nu maar niet links laten liggen.

Roderick Nieuwenhuis