‘Jongeren minder crimineel omdat ze zoveel gamen’

De aanleiding

Van een gewelddadig schietspelletje zoals GTA of Call of Duty wordt weleens gezegd dat het jongeren aanzet tot agressief gedrag. Of dat het zonde is dat jongeren door die computergames nooit meer buitenspelen.

Bij het Openbaar Ministerie (OM) zullen ze niet gauw klagen over gamende jongeren. Want mede dankzij de spelcomputer zouden jongeren mínder crimineel gedrag vertonen.

De jeugdcriminaliteit neemt af, meldde het ANP afgelopen weekend. In zes jaar tijd daalde het aantal jeugdstrafzaken met de helft. Eén van de mogelijke oorzaken, zei landelijk jeugdofficier Linda Dubbelman, is dat jongeren meer tijd besteden aan gamen en internetten. Daardoor hangen zij minder vaak op straat en komen ze dus minder in aanraking met criminaliteit. Het nieuws is onder andere overgenomen door Nieuws.nl (‘Gamen vermindert criminaliteit bij jongeren’) en de NOS (‘Gamen houdt jongeren uit rechtbank’).

Waar is het op gebaseerd?

We bellen jeugdofficier Linda Dubbelman. Zij zegt dat er in het verleden beperkt onderzoek is gedaan naar de invloed van gamen op crimineel gedrag. Experts noemen gamen als een „mogelijke” oorzaak voor de daling van de jeugdcriminaliteit, maar er blijkt „geen hard bewijs” te zijn voor die stelling. Andere oorzaken, zoals het terugdringen van schooluitval, liggen volgens Dubbelman meer voor de hand.

In het eerste bericht van het ANP staan de mogelijke oorzaken ook in die volgorde. Pas als het bericht wordt overgenomen door andere media, worden er andere koppen boven geplaatst die een direct verband leggen tussen gamen en de dalende jeugdcriminaliteit. Jeugdofficier Dubbelman: „Dat gamen hebben de media er zelf uitgepikt, kennelijk omdat men dat opmerkelijk vindt.”

En, klopt het?

De jeugdcriminaliteit daalt al jaren, blijkt uit navraag bij criminologen. En al jaren breken wetenschappers hun hersens over wat de oorzaak is van die daling. Eigenlijk weten ze het nog steeds niet.

Dat komt omdat het moeilijk is na te gaan of macrobeleid (zoals het strenger aanpakken van probleemjeugd) direct invloed heeft op microniveau (of een jongere hierdoor minder crimineel wordt). Want stel dát een jongere minder crimineel gedrag gaat vertonen in een periode waarin probleemjeugd strenger wordt aangepakt, dan kan dat ook komen doordat de jongere bijvoorbeeld opeens weer naar school gaat, of de relatie met zijn ouders is hersteld.

Meerdere experts bevestigen dat geen enkel onderzoek heeft kunnen aantonen dat gamen leidt tot minder criminaliteit.

Dus kom je uit op veronderstellingen.

Zoals Arnhemse jongerenwerkers die in 2010 opeens een sterke afname van de overlast merkten. De afname viel precies samen met de release van computergame Black Ops (een schietspel, overigens). Volgens de jongerenwerkers zaten hangjongeren thuis achter hun computers tegen elkaar te gamen.

In Noors onderzoek wordt hetzelfde vermoeden uitgesproken. De onderzoekers zien aanwijzingen dat de daling van de Noorse jeugdcriminaliteit te maken heeft met het feit dat jongeren vaker thuis achter hun computer zitten.

Frank Weerman van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving deed onderzoek naar criminaliteit onder Haagse jongeren. Hij stelde vast dat het doorbrengen van veel tijd op straat de kans op crimineel gedrag vergroot.

Van het tijd doorbrengen achter de computer bleken jongeren níet crimineler te worden. Daarom noemt Weerman het „plausibel” dat de afname van jeugdcriminaliteit te maken heeft met het feit dat jongeren meer tijd achter hun computer doorbrengen. Maar feitelijk onderbouwen kan hij het niet.

Conclusie

NOS stelt dat gamen „jongeren uit de rechtbank” houdt. Bewijs hiervoor ontbreekt. Wel zijn er aanwijzingen dat jeugdcriminaliteit afneemt omdat jongeren steeds meer tijd doorbrengen achter hun computer, en dus niet op straat rondhangen. Daarmee is echter niet gezegd dat gamen ervoor zorgt dat jongeren minder crimineel worden. Wij beoordelen de stelling daarom als ongefundeerd.